ارتباط سفر ولایتی به مسکو با حضور نیروهای روس در همدان

به گزارش خرداد به نقل از روزنو، او در مقاله خود در سایت لوب لاگ می نویسد:"ناظران دولتی و بین المللی با تعجب به فرود هواپیماهای روسی در پایگاه هوایی ایران در استان همدان برای بمباران مواضع مخالفان اسد در سوریه نگریستند. تاکید جمهوری اسلامی ایران بر روی مفهوم استقلال و ممنوعیت قانون اساسی در اعطای پایگاه به هر کشورخارجی به همراه مخالفت انقلابیون اسلامگرا پیش از پیروزی انقلاب با حضور نیروهای نظامی و مستشاران امریکایی در ایران به عنوان سلاح مبارزاتی آنان در طول دوران سلطنت پهلوی سبب شد تا بسیاری از اجازه ایران به روسیه متعجب شوند.

 این اتفاقی غیر معمول بود. البته اجازه استفاده از پایگاه هوایی به معنای اعطای حقوق اساسی در این باره نیست اما هنوز در همین حد نیز اقدام ایران غیر منتظره بود. برای روسیه این یک موفقیت بزرگ استراتژیک بود دست کم در دویست سال اخیر بوده است. ارتش روسیه در ایران پیش از این نیز حضور داشت اما هیچ گاه حضورش با اجازه دولت ایران نبود. حضور نظامی روسیه همیشه در نتیجه جنگ بوده است همان گونه که بخشی از خاک ایران در اذربایجان در طول جنگ جهانی دوم و پس از آن توسط روس ها اشغال شده بود".

هانتر در پاسخ به این پرسش که چرا دولت ایران اجازه استفاده هواپیماهای نظامی روسیه از خاکش را داده است می نویسد:"نخست ان که افراد هوادار شوروی و پس از آن هوادار روسیه در درون ایران همواره برای کسب قدرت سیاسی بیش تر تلاش کرده اند. شاید بتوان گفت در رده های بالا رهبری کنندگی و تصمیم گیری در ایران علیرغم شعار نه شرقی نه غربی سال هاست که دید بهتری نسبت به روسیه در مقایسه با امریکا وجود دارد. این گرایش طرفداری از روسیه در درون ساختار تصمیم گیری جمهوری اسلامی نشان دهنده نفوذ گسترده ایده های چپگرایانه در میان برخی از اسلامگرایان بوده است و این واقعیت را نشان می دهد که برخی از چپ ها پس از پیروزی انقلاب به نظام تازه تاسیس پیوستند و جذب آن شدند. بیش تر درگیری های و رقابت های درونی نیز به دلیل همین تقسیم بندی بین چپ ها و راست ها در میان نیروهای انقلابی بوده است. 

نکته دوم و مهم تر آن که دست کم از اواخر دهه 80 میلادی غرب و به طور خاص امریکا تمایل چندانی به حمایت از آن طیفی در درون نظام سیاسی ایران که خواستار روابط با غرب بودند نبود. این موضوع به روسیه اجازه داد تا نفوذش را در ایران افزایش دهد. البته این موضوع  بدلیل عشق و علاقه روس ها به ایران نبود برای مثال، نباید فراموش کرد که در سرتاسر دهه 90 میلادی زمانی که یلستین در قدرت بود روسیه رویکردی منفی در قبال ایران داشت. پس از آن روس ها درصدد برامدند تا از ایران به عنوان یک برگ برنده در روابط خود با غرب استفاده کنند. پرسش اساسی در حال حاضر این است که آیا روسیه هنوز از ایران به عنوان برگ برنده در مقابل رژیم های عربی محافظه کار به خصوص عربستان سعودی استفاده می کند. در چند سال گذشت تنش در روابط میان غرب و روسیه افزایش یافته است و نگرانی روس ها درباره حذف شدن از معادلات منطقه به حصوص در خاورمیانه افزایش یافته است. در این میان مسکو به تهران به چشم یک متحد بالقوه نگاه می کند.

 فراتر از خاورمیانه روسیه به ایران به عنوان یک شریک بالقوه ارزشمند در منطقه قفقاز می نگرد و در تلاش گسترده تر برای احیای برنامه هایی مانند کریدور حمل و نقل شمال و جنوب است. نشست بین روسای جمهوری ایران و روسیه و جمهوری آذربایجان نشان دهنده این رویکرد جدید روسیه به ایران بود".

هانتر باور دارد که برای ایران نتایج به زعم او ناامید کننده از برجام از نظر باز شدن کانال های تجارت و سرمایه گذاری و یا دست کم بازگشت پول به ایران نقش کلیدی را در نزدیکی بیش تر به روسیه بازی کرده است.  او می نویسد:"ایران اکنون نیاز مبرمی به پول برای احیای اقتصاد خود دارد. البته اقتصاد روسیه نیز در حال حاضر تعریفی ندارد اما همکاری ممکن است بار سختی های هر دو را تسکین دهد".

این تحلیلگر مسائل ایران اشاره می کند که فراتر از نگرانی های اقتصادی دغدغه های امنیتی ایران عامل مهم نزدیکی بوده اند. او می نویسد:"برجام سبب تعدیل حملات علیه ایران نشده است. در مقابل، حملات کنگره علیه برجام ادامه دارد و هر دو نامزد ریاست جمهوری امریکا نیز ایران را تهدید بزرگی برای آن کشور قلمداد می کنند کشورهای منطقه به ویژه عربستان سعودی و اسرائیل نیز متتظر پایان دوران ریاست جمهوری اوباما هستند.

 شاید در داخل ایران نیز برخی نهادهای خاص نظامی احساس می کنند که در صورت حمله نظامی امریکا روسیه می تواند به آن کشور کمک کند. رقبای منطقه ای ایران نیز با استفاده از عامل تحریک کننده داعش قصد خرابکاری در ایران را دارند. از جمله خرابکاری های اخیر می توان به اتش سوزی های مشکوک در صنعت پتروشیمی ایران و حملات سایبری به تاسیسات حساس صنعتی اشاره کرد".

او در ادامه اشاره می کند که ترکیب این موارد سبب تضعیف ظریف وزیر امور خارجه و روحانی می شود. او می نویسد:"این ماه ظریف به امریکای لاتین، اسیا و افریقا سفر کرده است و در همان حال علی اکبر ولایتی مشاور عالی مقام رهبری در سیاست خارجی و وزیر امور خارجه پیشین در دوران ریاست جمهوری ایت الله هاشمی رفسنجانی به مسکو سفر کرده است. به نظر می رسد که تصمیم اجازه استفاده از پایگاه هوایی ایران برای پرواز هوایی روسیه در سوریه در طول سفر ولایتی مطرح شده بود. در کوتاه مدت این خبر خوبی برای کسانی که در داخل  نظام خواستار بهبود روابط با غرب هستند نخواهد بود".

شیرین هانتر در پایان اشاره می کند که ایا در پایان روابط حسنه میان ایران و روسیه به اتحادی طولانی مدت و استراتژیک میان دو کشور می انجامد یا خیر او می گوید پیش بینی این موضوع دشوار است و می افزاید:"به دلیل جغرافیا ایران و روسیه با خصومت فیمابین بیگانه نبوده اند. با این حال، تصمیم ایران برای نزدیکی بیش تر به روسیه به رفتار غرب بستگی دارد. اگر غرب امتیازی ندهد این گونه باید هزینه رفتارش را بدهد. ایران چاره ای جز تامین امنیت و اقتصادش ندارد و روسیه ممکن است پاسخی برای این دو نیاز داشته باشد. در این برهه اما به نظر نمی رسد ایران گزینه های زیادی داشته باشد".