مجوز بوئینگ و ایرباس ؛ ایران در رقابت با قطر و ژاپن

سرویس اقتصاد خرداد: روزنامه "نیویورک تایمز" نزدیک به دولت اوباما و دموکرات ها درباره خبر مهم صدور مجوز از سوی وزارت خزانه داری امریکا برای دو شرکت بوئینگ و ایرباس به منظور فروش هواپیما به ایران که اولین بار از سوی خبرگزاری "رویترز" مطرح شد می نویسد:"ایالات متحده روز چهارشنبه یک مانع مهم پیش روی تولید کنندگان هواپیماهای غربی برای فروش هواپیماهای شان به ایران را از میان برداشت. ایران کشوری است که به صدها فروند هواپیمای جدید نیاز دارد. وزارت خزانه داری امریکا وعده داده که به زودی به طور کامل به ایرباس و بوئینگ مجوز لازم برای ارائه هواپیما ب هتهران را اعطا خواهد کرد. این تصمیم نه تنها برای این دو شرکت بزرگ هواپیماسازی مزیت دارد بلکه می تواند به نفع سیاستمداران ایرانی و امریکایی باشد که خواستار افزایش روابط دوجانبه تهران – واشنگتن در دوران پسا تحریم هستند. سخنگوی بوئینگ گفته است که مجوز تحت پوشش برای فروش 80 فروند هواپیما به شرکت هواپیمایی ملی ایران (ایران ایر) است. ایرباس نیز تایید کرده که مجوز برای فروش اولیه 17 فروند هواپیما را دریافت کرده است که بخشی از یک معامله بزرگتر است که شامل فروش 118 هواپیما به ایران می شود. این چراغ سبزی برای فروش هواپیما به ایران است برای کشوری 80 میلیونی که اجازه می دهد ناوگان فرسوده هوایی ایران بازسازی شود. ایران تاکنون مجبور بود هواپیماهای بوئینگ و ایرباس و دیگر هواپیماهای دست دوم را به طور مخفیانه از دیگر کشورها خریداری کند. در طول چهار دهه گذشته صدها ایرانی بدلیل سوانح هوایی به سبب خراب یا ضعیف بودن هواپیماها جان خود را از دست داده اند". 

به گزارش خرداد، این روزنامه امریکایی در ادامه می افزاید:"در ماه ژانویه گذشته روحانی رییس جمهوری ایران وعده داد که از امروز هواپیمای ایران امن تر خواهند بود. از زمان توافق هسته ای به این سو ایران توانسته فروش نفت خود را افزایش دهد اما به دلیل محدودیت های بانکی شرکت های غربی نمی توانند نقل و انتقالات مالی را با ایران انجام دهند. علیرغم آن  که ایالات متحده بسیاری از تحریم های خود علیه ایران را کاهش داده است واشنگتن هنوز هم خواستار آن است که تولید کنندگان غیر امریکایی مایل به فروش محصولات به ایران از آن کشور اجازه بگیرند چرا که بخش عمده ای از مواد و قطعات به کار رفته در این محصولات ساخت امریکا هستند. ایرباس مستقر در اروپاست اما 40 درصد از کل قطعات هواپیماهایش از قطعات امریکایی هستند". 

این روزنامه در ادامه اشاره می کند که به احتمال بسیار زیاد اعطای مجوز به بوئینگ و ایرباس از سوی وزارت خزانه داری امریکا با انتقاد نمایندگان کنگره مواجه خواهد شد که استدلال می کنند ایران از هواپیماهای برای حمل و نقل سربازان به سوریه و ارسال اسلحه برای دولت اسد استفاده می کند. "پیتر روزکام" نماینده جمهوریخواه از ایلینوی در بیانیه ای گفته است که دولت اوباما بار دیگر تصمیمی سیاسی برای دلجویی از ایران با هزینه امنیت ملی امریکا اتخاذ کرده است. او گفته است که تایید احتمالی این موضوع از سوی کنگره می تواند هزینه های زیادی برای امریکا داشته باشد. 

نیویورک تایمز اشاره می کند که تحلیلگران سیاسی غربی در امور ایران معتقدند که تصمیم اخیر وزارت خزانه داری بازتاب دهنده تلاش دولت اوباما برای کمک به روحانی به منظور تقویت اعتبار سیاسی او با تکیه بر بهره مند سازی مردم ایران از سود اقتصادی حاصل از برجام است. 

"کلیف کاپکان" رییس گروه اوراسیا یک گروه مشاوره سیاسی در واشنگتن در این باره به نیویورک تایمز می گوید:"ایالات متحده در تعامل سازنده با ایران است و علاقمند به رفع بحران در روابط فیمابین است. این یک پیروزی بزرگ برای رییس جمهوری ایران است که نیاز دارد به ایرانیان نشان دهد که توافق هسته ای سبب شده تا در زندگی معیشتی مردم تغییر ایجاد شود". 

نادر کریمی جونی تحلیلگر حامی دولت می گوید:"این خبر بسیاری خوبی برای دولت روحانی است او می تواند به مردم در داخل ایران بگوید که این هم دستاورد برجام است". 

نیویورک تایمز اما اشاره می کند که برخی در درون ایران با تصمیم وزارت خزانه داری مخالف هستند از جمله حمیدرضا ترقی تحلیلگر محافظه کار از جمعیت موتلفه که می گوید:"این یک رشوه است که توسط امریکایی ها برای افزایش یافتن شانس پیروزی دوباره روحانی در انتخابات داده شده است. رییس جمهوری امریکا در آخرین ماه های زمامداری خود در کاخ سفید است و می خواهد تا حد امکان به روحانی و جناح طرفدار غرب در ایران کمک برساند". 

این روزنامه در ادامه اشاره می کند که یک سخنگوی بوئینگ گفته است که این شرکت امیدوار به فروش 46 فروند هواپیمای 737، 30 فروند هواپیمای 777 و چهار فروند هواپیمای 747 به ایران می باشد. "جاستین دوبن" سخنگوی ایرباس در تولوز فرانسه نیز تایید کرد که وزارت خزانه داری مجوز فروش 17 فروند هواپیما را برای ایران صادر کرده است. این بخشی از توافق چند میلیارد دلاری است که در ماه ژانویه گذشته برای ارائه 118 فروند ایرباس به ایران حاصل شد. ایرباس قرار است چندین هواپیماهای ای -380 را به ایران تحویل دهد". 

نیویورک تایمز اشاره می کند که با این وجود هنوز مشخص نیست که ایران چگونه در حال برنامه ریزی برای پرداخت هزینه این معامله است چرا که هنوز هم دسترسی به اعتبارات بین المللی برای ایران ممکن نیست و بانک های بزرگ از ترس مواجهه با مجازات های تحریمی احتمالی امریکا علیه ایران در این زمینه محتاط هستند. 

کاپیتان هوشنگ شهبازی اما از خبر اخیر خوشحال است و می گوید:"این لحظه ای برای شادی است . این خبری خوب برای مردم است. این خبر فوق العاده است. این به معنای مسافرت هوایی امن تر برای مسافران ایرانی است". کاپیتان شهبازی در سال 2011 میلادی جان 120 مسافر در یک پرواز از مسکو به تهران را نجات داد. او ماهرانه با کاهش سرعت هواپیما و دستکاری ترمز تعادل را به هواپیما بازگرداند و فرودی معجزه اسا داشت. 

کاپیتان شهبازی معتقد است که 17 فروند هواپیمای جدید ایرباس تنها گام اول است و ایران برای نوسازی زیرساخت های ناوگان هوایی خود به بیش از 500 فروند هواپیما نیاز دارد. 

همزمان با دلواپسان در داخل ایران دلواپسان امریکایی از جمله "مایکل روبین" تحلیلگر نئومحافظه کار اندیشکده "امریکن اینترپرایز" از موضوع فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران ناراحت هستند و توضیحات آن شرکت را ساختگی و غیر موجه می دانند. او در مطلبی در این باره می نویسد:"پس از ماه ها وزارت خزانه داری مجوز فروش بیش از صد فروند هواپیما به ایران را برای شرکت بوئینگ صادر می کند که ارزش آن معادل 25 میلیارد دلار است. واقعیت اما آن است که میزان بالای فروش هواپیماهای ایرباس و بوئینگ به ایران فراتر از ظرفیت های هوایی غیر نظامی ایران حتی در زمان اوج دارا بودن هواپیماها توسط آن کشور است. اگر پیش بینی ها درست باشند ایران تقریبا سه برابر بیش از نیازهای فعلی خود به هواپیماهای ایرباس و بوئینگ دست خواهد یافت. این موضوع سبب می شود تا ایران ناوگان هوایی بزرگتری در مقایسه با ژاپن و قطر نیز داشته باشد. این در حالیست که درفرودگاه های ایران هنوز هم شهروندان خارجی بازداشت می شوند. مجوز وزارت خزانه داری به بوئینگ برای کار با ایران چشم پوشی از فعالیت نهادهای خاص نظامی در ایران است. این تنها به تقویت آنان خواهد انجامید".