عرب‌ها هم از سانسور و قاچاق می‌نالند
مسئول غرفه ایران در نمایشگاه بین‌المللی کتاب قطر می‌گوید: ناشران عربی نیز همچون ما با موضوعاتی مثل ممیزی، سانسور و دریافت مجوز آشنا هستند. نوسانات اقتصادی و ارزی، کمبود کتابخانه‌های عمومی، هزینه بالای تولید کتاب، چاپ و انتشار غیرقانونی کتاب‌ها و نقص در سیستم توزیع نیز ازجمله مشکلاتی است که ناشران عرب خصوصا در حوزه خلیج فارس با آن‌ها دست به گریبان هستند.
حسین صفری که به عنوان مسئول غرفه ایران در بیست و هفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب قطر حضور داشته است؛ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره نتایج و برد این دوره از نمایشگاه در حوزه کتاب و نشر گفت: نمایشگاه کتاب قطر امسال با تغییراتی همراه بود. به دلیل ادغام شدن دو وزارتخانه فرهنگ و ورزش قطر و همچنین معرفی وزیر جدید برای این وزارتخانه؛ رئیس نمایشگاه کتاب قطر هم تغییر کرده بود. باتوجه به همین مسائل هم کشور چین که پیش‌تر به عنوان مهمان نمایشگاه کتاب قطر شناخته شده بود به دلیل عدم هماهنگی برای حضور در قطر در این دوره از نمایشگاه شرکت نکرد.
او افزود: نمایشگاه بین‌المللی کتاب قطر سعی دارد جدای از فضای فروشگاهی به مقوله‌های استاندارد نمایشگاهی نیز نزدیک شود. درواقع تلاش این نمایشگاه این است که همپای نمایشگاه‌های کتاب ریاض و شارجه در منطقه و جهان شناخته شود البته تازه آغاز کرده‌اند و هنوز اول راه هستند اما چنین هدف‌گذاری را برای خود درنظر گرفته‌اند. در همین راستا امسال نزدیک به 30 نشست برگزار کرد و در آن‌ها مسائل و مشکلات نشر عرب را مورد بررسی قرار دادند.
صفری سپس در توضیح برخی از چالش‌ها و مشکلات حوزه نشر در کشورهای عربی و تشابه آن‌ها با مسائلی که صنعت نشر کشورمان با آن درگیر است؛ اظهار داشت: به عنوان مثال نشست تخصصی حوزه نشر عرب در این دوره با تمرکز بر حمایت از مولفان و ناشران عرب برگزار شد. جالب این بود که بسیاری از مشکلات و موارد مطرح شده در این نشست بسیار با چالش‌های نشر در کشور ما مشابه است. نوسانات اقتصادی و ارزی، کمبود کتابخانه‌های عمومی، هزینه بالای تولید کتاب، چاپ و انتشار غیرقانونی کتاب‌ها و نقص در سیستم توزیع نیز ازجمله مشکلاتی است که ناشران عرب مخصوصا در حوزه خلیج فارس با آن‌ها دست به گریبان هستند. علاوه بر این‌ها ناشران عربی نیز همچون ما با موضوعاتی مثل ممیزی، سانسور و دریافت مجوز آشنا هستند که در این موضوعات نیز در نمایشگاه کتاب قطر نشست برگزار کردند.
این فعال فرهنگی همچنین یادآور شد: در کل کشورهای عربی 40هزار عنوان جدید و 500 میلیون نسخه کتاب منتشر و توزیع می‌شود که بییشتر آن‌ها کتاب‌های آموزشی هستند که در نشست‌های امسال نمایشگاه قطر نسبت به این مسئله ابراز نگرانی شد. بیشترین تعداد ناشران کشور قطر هم ناشران حوزه کودک هستند که اغلب هم محتواهای آموزشی و زبان تولید می‌کنند. در کشور قطر و دیگر کشورهای عربی بحث ناشران خصوصی نیز به تازگی در کنار ناشران دولتی مطرح شده است. البته کشورهایی مثل اردن و مصر تقریبا به این عرصه وارد شده‌اند اما قطر عمل هنوز تنها دو ناشر فعال و موفق دارد و مابقی ناشران آن دنباله‌رو برنامه‌های دولتی‌ها هستند.
مسئول غرفه ایران در بیست و هفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب قطر در پاسخ به این سوال که نشر عرب زبان در بارازهای جهانی نسبت به ایران چقدر جلوتر یا عقب‌تر است، بیان کرد: همان‌طور که اشاره شد تقریبا مشکلات و چالش‌هایی که ما در حوزه نشر با آن‌ها مواجه هستیم با کشورهای عربی خلیج فارس و منطقه یکسان است و به همین دلیل در بحث ورود به بازارهای جهانی و حضور در بازار جهانی کتاب همپا و هم‌رده یکدیگر هستیم. البته ناشران عرب به دلیل آن که از طریق اتحادیه ناشران عرب تمرکز قابل قبولی دارند و به دلیل بعد جمعیت نسبتا بالای این کشورها تا حدودی در بازارهای جهانی و نمایشگاه‌های مهم بین‌المللی کتاب ازجمله فرانکفورت فرصت‌های بهتر و بیشتری برای استفاده داشته و دارند.
او در ادامه به مسئله مهم کپی‌رایت برای ورود حرفه‌ای به بازارهای جهانی کتاب اشاره کرد و گفت: حتی کشوری مثل قطر که چندان به بازارهای جهانی ورود نداشته نیز قانون کپی‌رایت را از سال 2000 پذیرفته است.
صفری در پایان تعامل بیشتر در حوزه نشر با کشورهای عربی را یک فرصت برای نشر کشور دانست و متذکر شد: باتوجه به قرابت فرهنگی کشور ما و کشورهای حوزه خلیج فارس بهتر است کمی بیشتر برای تعامل در حوزه نشر و کتاب با این کشورها برنامه‌ریزی داشته باشیم. بسیاری از کشورهای عربی خلیج فارس و منطقه واقعا تمایل دارند تا حضور جدی‌تری در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران داشته باشند و باید با سیاست‌گذاری صحیح و اصولی از این میزان تقاضا بهترین بهره‌ها را برای حوزه چاپ و نشر کشور ببریم. البته در بین از دیگر کشورهای جهان و نمایشگاه‌های اروپا نیز نباید غافل شویم. علاوه بر این‌ها به لحاظ یکسان بودن رسم‌الخط‌ها در زمینه ترجمه و تبادل آثار نیز فرصت خوبی در تعامل با کشورهای عربی وجود دارد.
موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران به نمایندگی از نشر کشور با ارائه 300 عنوان کتاب در بیست و هفتمین دوره نمایشگاه کتاب قطر شرکت کرده است.
