آنچه در مورد مهریه باید بدانیم
از مهریه به عنوان پشتوانه مالی زن یاد می‌شود تا اگر روزی از همسر خود متارکه و یا همسرش فوت کرد بتواند از طریق مهریه به زندگی خود سر و سامانی دهد و دچار عسر و حرج نشود.
در قرآن آیات متعددی به مساله مهریه اشاره کرده است اما آیه‌ای که بیشتر مورد توجه مفسران قرار گرفته، آیه ۴ سوره نسا است. در این آیه کلمه «صدقه» به مهریه تفسیر شده است و زنان را مالک مهر خویش دانسته و گفته شده است که مهر باید به خود زن پرداخت شود.
طبق تفسیر فقها، مهریه دینی است برای زنان بر عهده مردان، چون نحله عبارت است از فریضه مالی و فریضه مالی در حقیقت دین است.
همچنین روایاتی از پیغمبر وجود دارد که طی آن حضرت رسول نکاح بدون مهر را جایز ندانسته و طبق حدیثی که از امام صادق بیان شده است نکاح بدون مهر از اختصاصات پیامبر است و برای دیگران جایز نیست.
در قانون مدنی مدنی تعریفی از مهریه وجود ندارد و فقط به اموالی را که می‌توانند به عنوان مهر تعیین شوند اشاره شده است. به استناد ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی هر چیزی که مالیت داشته باشد و قابل تملک باشد را می‌توان مهر قرار داد. باید این دو شرط همزمان وجود داشته باشد به این معنا که ممکن است چیزی قابل تملک باشد اما مالیت نداشته باشد. بطور مثال یک کیلو بال مگس که نمی‌شود آنرا مهر قرار داد و اگر قرار دهند باطل است ولی مبطل عقد نکاح نیست.
مهر به تراضی طرفین تعیین می‌شود و هر میزان که سنگین باشد هم صحیح است بطور مثال یکصد میلیون سکه بهار آزادی اما این اصل بطور کامل مورد حمایت قانون‌گذار قرار نگرفته است. طبق قانون حمایت از خانواده هرگاه میزان مهر از یکصد و ده عدد سکه بیشتر باشد، شرط پرداخت آن ملائت (توانایی در پرداخت) شوهر است و این بدین معنی است که قانون تا یکصد و ده عدد سکه را واجد مسئولیت کیفری می‌داند که با استناد به ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی شوهر می‌تواند از همان ابتدا در مورد ۱۱۰سکه درخواست اعسار بدهد و آن مبلغ را به صورت اقساطی پرداخت کند.
به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر تصرفی در مهر کند. این ماده در خصوص عین معین است بطور مثال یک خانه معین یا یک دستگاه خودروی مشخص و در مورد مال کلی مانند ده میلیون پول نقد و ۱۰۰سکه بهار آزادی اجرا نمی‌شود.
به هر شکل و روشی که قابل اثبات و مستند باشد زن می‌تواند تمام یا بخشی از مهریه را به همسرش ببخشد یا از دریافت آن صرف نظر کند.
زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده است از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند و در این حالت نفقه به او تعلق می‌گیرد. در این باره رای وحدت رویه‌ای وجود دارد که تمکینی که در این ماده به آن اشاره شده اعم از تمکین خاص یعنی انجام وظایف زناشویی و تمکین عام است.
به تصریح ماده قانون مدنی۱۰۸۶ اگر زن به اختیار خود قبل از اخذ مهریه وظایف خود را انجام دهد دیگر نمی‌تواند از این حق خود استفاده کند ولی اگر با عنف و اجبار مجبور به ارتباط زناشویی شود، حق او ساقط نمی‌شود.
اگر در موقع نکاح مهر تعیین نگردد و قبل از نزدیکی یکی از زوجین فوت کند، مهری به زن تعلق نمی‌گیرد ولی اگر نزدیکی واقع شود زن مستحق مهرالمثل است.
در تعیین مهر المثل به استناد ماده ۱۰۹۱قانون مدنی، شرایط زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات او در نظر گرفته می‌شود. حال اگر مهر در عقد نکاح ذکر نشده باشد و مرد قبل نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است. در تعیین مهر المتعه به حال مرد از حیث غنا و فقر توجه می‌شود.
نکته دیگری که باید در بحث مهریه به آن توجه کرد، این است که اگر همسر زن فوت کند، قبل از تقسیم ارث، باید مهریه زن به طور کامل پرداخت شود.
منبع:ایلنا
