ريزگردهاي عربي همچنان قرباني مي‌گيرد؛
مراتع هم به سرنوشت بلوط‌هاي زاگرس دچار شدند
سرانجام ميهمان ناخوانده جنگل‌هاي بلوط استان‌هاي زاگرسي علاوه بر درگير كردن درختان بلوط با پديده زوال و خشکيدگي در طول 5 سال گذشته اكنون دامن گياهان علفي مراتع زاگرس را هم گرفت و حالا نه تنها گونه‌هاي درختي جنگلها که مراتع زاگرس هم در آستانه نابودي قرار گرفته اند.
حدود 5 سال پيش بود که نخستين گزارش‌هاي ظهور علائم زوال و خشکيدگي در بلوط زارهاي زاگرس به ويژه استان ايلام منتشر شد و موجي از نگراني‌ها را در ميان کارشناسان و فعالان حوزه منابع طبيعي و محيط زيست کشور بوجود آورد. البته مدت زيادي طول نکشيد تا اين پديده شوم ميهمان ناخوانده جنگل‌هاي بلوط استان‌هاي کرمانشاه، فارس، چهارمحال و بختياري و کهگيلويه و بويراحمد هم شده و در ابتداي اين رخداد تلخ؛ درگير شدن درختان بلوط با پديده زوال و خشکيدگي سبب شد تا اين پديده تحت عنوان «زوال يا خشکيدگي بلوط» نامگذاري شود.بررسي‌هاي اغلب محققان و پژوهشگران مراکز تحقيقاتي و علمي کشور حکايت از تنوع شکل زوال و خشکيدگي در جنگل‌هاي زاگرس دارد که مي‌توان به زوال کامل يعني خشکيدگي کامل درخت يا درختچه و حمله آفات و امراض به آن، خشکيدگي بخشي از تاج درخت، تحت فشار بودن و خزان زود رس درخت و خشکيدگي برخي از قسمت‌هاي تاج شامل شاخه‌هاي انتهائي و بالاخره خشکيدگي تک پايه اي و يا لکه اي اشاره کرد.با نگاهي اجمالي به روند مقابله با اين پديده، همسونبودن برنامه‌هاي تحقيقاتي و پژوهشي نهادهاي مرتبط براي شناسايي علت يا مؤلفه‌هاي مؤثر در بروز پديده زوال و خشکيدگي در شمار ضعف‌هاي مديريتي کنترل و مقابله با اين فاجعه در رويشگاه‌هاي زاگرس بوده هرچند که فرضيه‌هايي مانند، نفوذ ريزگردها به کشور و تحت تأثير قرار گرفتن گونه‌هاي گياهي و زوال آنها، تخريب شديد اکوسيستم ناشي از دخالت‌هاي بي رويه و عدم امکان ادامه حيات گونه‌هاي جنگلي و مرتعي، تنش‌هاي محيطي بويژه خشکي و شوري و ناتواني گونه‌هاي گياهي براي مقابله با آنها، بيوتروريسم ناشي از آلودگي عمدي گونه‌هاي گياهي و همين‌طور بيماري‌هاي ناشناخته و تأثير آن بر گونه‌هاي جنگلي و مرتعي براي اين زوال مطرح شده است.يک کارشناس منابع طبيعي در اين باره مي‌گويد: بررسي‌هاي تحقيقاتي و ميداني کارشناسان مرکز تحقيقات منابع طبيعي استان چهارمحال و بختياري براي نخستين‌بار پرده از دو واقعيت تلخ ديگر برداشته که به‌نظر مي‌رسد در گزارش‌هاي منتشر شده در ديگر استان‌هاي درگير پديده زوال به آنها اشاره نشده است. به گفته هومان خاکپور، يکي از اين نکات متفاوت در اين گزارش‌هاي تحقيقاتي، اين است که علاوه بر گونه بلوط پديده زوال يا خشکيدگي در ديگر گونه‌هاي جنگلي درختي و درختچه‌اي مانند زالزالک و زبان گنجشک،بادام، بنه و... هم به طور چشمگير مشاهده مي‌شود و متأسفانه هر روز هم بر وسعت گستره آنها افزوده مي‌شود!آنطور که او مي‌گويد: رسيدن پديده زوال به گون‌زارها و خشکيدگي سطح وسيعي از پوشش گوني و درختچه‌اي مراتع نيز دومين واقعيت تلخ و نگران کننده اين گزارش‌هاست که تاکنون در گزارش‌هاي ديگر استان‌ها به آنها اشاره نشده و براي نخستين بار در رويشگاه‌هاي زاگرس ديده مي‌شود.به اعتقاد خاکپور، هرچند که اين بررسي‌ها در جنگلها و مراتع چهارمحال و بختياري صورت گرفته است اما حقيقتا" مشخص نيست که آيا گزارش نشدن اين موارد در ساير استان‌ها، به دليل عدم وجود اين دو مورد در آن استان‌ها است و يا اينکه تاکنون بررسي‌هاي دقيق و جامعي در آن عرصه‌هاي جنگلي و مرتعي صورت نگرفته است.به هر حال آنچه مسلم است گزارش‌هاي پهنه‌بندي در چهارمحال و بختياري حکايت از اين حقيقت تلخ دارد که در حال حاضر علاوه بر جنگلها، بخشهاي گسترده‌اي حدود 400 هزار هكتاراز گون‌زارهاي اين منطقه نيز درگير پديده خشکيدگي شده و نيمي از اين عرصه‌ها در وضعيت بحراني قرار گرفته‌اندبنابراين لازم است مسئولان ديگر استان‌هاي زاگرس نيز بررسي جامعي در خصوص خشکيدگي ذيگر گونه‌هاي جنگلي و مرتعي اين استان‌ها انجام دهند و اگر به نتايج مشابهي دست يافتند هرچه سريعتر برنامه ريزي اصولي براي جلوگيري از اين پديده که حالا ديگر نه تنها گريبانگير بلوط‌ها بلکه تمام گونه‌هاي گياهي زاگرس شده داشته باشند.
منبع: ابتکار
