پیش به سوی کمپین یک میلیون امضا در اعتراض به ساخت سد آتاتورک
خرداد: مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیطزیست با تاکید براینکه هدف اصلی از نگارش نامه خطاب به دبیر کل سازمان ملل متحد در خصوص سدسازیهای ترکیه، افزایش فشار افکارعمومی بر ترکیه است؛ گفت: اگرچه ممکن است این نامه به صورت حقوقی اثرگذار نباشد اما اگر تعداد امضاء کنندگان چشمگیر باشد، فشار افکارعمومی، ترکیه را نگران خواهد کرد. امضاها از 100هزار نفر بگذرد این نامه سند حقوقی محسوب می‌شود، از 1میلیون بالاتر برود سازمان بینالملل نامه را ثبت می‌کند و در این صورت میتوان به پیگیری حقوقی آن نیز امیدوار بود.
مردم روزهای خاکستری خوزستان را فراموش نمی‌کنند. روزهایی که مردم شهر با هر بار دموبازدم راهی بیمارستان شدهاند. روزهایی که جانبازان شیمیایی 8سال جنگ در خوزستان با هربار شدت‌گرفتن آلودگي، نفسشان زودتر از بقيه بند آمده است. مردم حال ناخوش هموطنانشان را فراموش نمی‌کنند وقتی که توان ترک خاک دامنگیر خوزستان را ندارند و تنها مطالبهشان صاف شدن هوای شهرشان و احیای تالاب‌های خشکیده است. هنوز نگرانیها درباره آن 25استان دیگری که در معرض گردوغبار قرار دارند بر سر جای خود باقی است. با این حال نیمی از ریزگردهای کشور منبع خارجی دارند و سوغات آن سوی مرزها برای ایرانیان است.
رئیس سازمان محیطزیست پیش از این در مورد سهم داخلی گردوغبار به رویداد۲۴ گفته بود: «عدهای میگویند_سهم داخلی گردوغبار_ بیش از 15 تا 20 درصد نیست، گروهی میگویند به 30درصد هم میرسد.» این یعنی عوامل خارجی در بهترین حالت 70درصد در ایجاد گرد وغبار نقش دارند و این نقش را با سدسازیها و پرداخت نکردن حق آبه کشورهای همسایه ایفا میکنند.
نه تنها عراق و سوریه نمیتوانند در میان جنگها و درگیریهای داخلی و خارجیشان حق آبه خود را از ترکیه مطالبه کنند، ایران نیز در دریافت حق‌آبه خود از افغانستان و روسیه و جلوگیری از سدسازیهای ترکیه و روسیه که کشور را با مشکلات زیستمحیطی جدی روبهرو کرده؛ موفق نبوده است.
ترکیه یکی از اصلیترین کشورهایی است که به گردوغبار خوزستان دامن زده است، این کشور از شرایط فعلی سوریه و عراق استفاده کرده و حق آبه این آنها را پرداخت نمیکند. براثر بسته شدن آب دجله و فرات از سوی ترکیه بخش هورالعظیم عراق خشک و به کانون اصلی گردوغبار تبدیل شده است، این مساله کشور ما را هم تحت تاثیرات جدی و مخرب قرار می‌دهد.
محمد درویش، مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیطزیست در گفتوگو با رویداد۲۴ گفت: دولت ترکیه در قالب طرحی با عنوان «گاپ» _ احداث سد و بستن آب دجله و فرات _8متر مکعب آب را منحرف کرده است، این کشور 60درصد آب دجله و 100درصد آب فرات را گرفته، بخشی را به اسرائیل می‌دهد و بخشی را خودش استفاده می‌کند.
او ادامه داد: تالاب هورالعظیم از این اقدامات ترکیه آسیب جدی میبیند و در نهایت گردوغبار بیشتری به کشور ما وارد می‌شود. اکنون 25 استان ما درگیر بحران گردوغبار هستند و رفع این مشکل برای محیطزیست یک مطالبه جدی است.
نامه فعالان محیطزیست به سازمان بینالملل برای جلوگیری از سدسازیهای ترکیه
مدتهاست این سوال از سوی بسیاری از فعالان محیطزیست مطرح می‌شود که چرا ایران از ترکیه برای ایجاد معضلات محیطزیستی شکایت نمیکند و چرا ایران نمیتواند برای حل مشکلات زیستمحیطیاش که منشاء خارجی دارند با دیگر کشورها مذاکره کند. اکنون فرصت مطالبهگری در این زمینه فراهم شده است؛ اجلاس جهانی گردوغبار در تیرماه امسال در تهران برگزار می‌شود و این یکی از بهترین فرصتها برای مطالبهگری ایران در خصوص محیطزیست است.
هومان خاکپور، فعال محیطزیست در این خصوص به ایسنا گفته است: «خواستار ایجاد یک الزام بین‌المللی هستیم تا ترکیه را ملزم به رعایت حق‌آبه پایین دست کند بنابراین قصد داریم در جریان کنفرانس مقابله با پدیده گردوغبار- که تیرماه سال جاری با حضور عالی‌ترین مقام سازمان ملل و وزرای خارجه و محیطزیست ۵۳کشور در تهران برگزار می‌شود- نامه‌ای را به دبیرکل سازمان ملل برسانیم؛ نامه‌ای که حاوی مطالبات ما برای مقابله با زیاده‌خواهی‌های دولت ترکیه است.»
درویش در خصوص این نامه گفت: فعالان محیطزیست با هدف افزایش فشار افکارعمومی بر ترکیه با کمک انجیوهای محیطزیستی در ایران، سوریه، عراق و دیگر کشورهای مربوط به این مساله نامه‌ای خطاب به دبیرکل سازمان بینالملل نوشتهاند.
او بیان کرد: هدف این کمپین این است که، فشار افکارعمومی را روی ترکیه افزایش دهد، چرا که ترکیه با سد آتاتورک باعث نابودی هورالعظیم می‌شود. هدف این است که فشار افکارعمومی بیشتر شود و حتی اگر بتوانیم مساله نسلکشی را مطرح کنیم.
مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیطزیست اظهار داشت: اگرچه ممکن است این نامه به صورت حقوقی اثرگذار نباشد اما اگر تعداد امضاء کنندگان چشمگیر باشد، فشار افکارعمومی ترکیه را نگران خواهد کرد. امضاها از 100هزار نفر بگذرد این نامه سند حقوقی محسوب می‌شود، از 1میلیون بالاتر برود سازمان بینالملل نامه را ثبت می‌کند و در این صورت میتوان به پیگیری حقوقی آن نیز امیدوار بود.
درویش در پایان گفت: تاکنون با گذشت 3روز از انتشار این نامه 7هزار نفر آن را امضا کردهاند امیدواریم با حمایت هنرمندان، ورزشکاران و فعالان مدنی تعداد امضاها از یک میلیون بالاتر برود. امیدواریم در اجلاسی که 12تیر در تهران در این زمینه برگزار می‌شود و خود دبیرکل نیز در این اجلاس حضور مییابد امضاها از مرز یک میلیون بگذرد و بتوانیم این نامه را در آن اجلاس ارائه دهیم.
***
متن نامه کمپین "میان‌رودان" خطاب به دبیر کل سازمان ملل متحد به شرح زیر است:
«جناب آقای آنتونیو گوتیرس، دبیر کل محترم سازمان ملل متحد
با سلام احتراما به استحضار می‌رساند جمهوری ترکیه در دو دهه گذشته سدهای زیادی در حوضه آناتولی جنوبی و سرچشمه های دجله و فرات ساخته است که گنجایش تنها یکی از این سازه‌های غول‌آسا یعنی سد آتاتورک روی فرات که در ۱۹۹۲ آبگیری شد به ۴۸ میلیارد مترمکعب می رسد همچنین ساخت سد ۱۰.۴ میلیارد مترمکعبی ایلی‌سو روی سرشاخه‌های دجله از دسامبر ۲۰۱۴ در دست انجام است.
ساخت این سدها، نظام آب‌شناختی دو رودخانه بزرگ دجله و فرات را به شدت متاثر و مختل کرده و می‌کند و به متروکه شدن چندین میلیون هکتار از اراضی کشاورزی در کشورهای سوریه و عراق انجامیده و بحرانی جدی در پایاب آنها یعنی هورالعظیم به وجود آورده است؛ بحرانی که سبب شده تا تالاب راهبردی هورالعظیم به بزرگترین کانون بحرانی ریزگرد در منطقه بدل شود.
جوامع بومی و مردم سوریه، عراق و ایران؛ یعنی خاستگاه کهن‌ترین تمدن‌های جهان چون ایرانی، سوری و بین النهرین به شدت از اثرات ویرانگر این سدها آسیب دیده و می‌بینند.
ادامه روند ویرانگر سدسازی دولت ترکیه و مهار آب این دو رودخانه، گذشته از نابودی کشاورزی و تشنگی روستاها و شهرها در میان‌رودان، طغیان پدیده گرد و غبار در باختر ایران را هم پدید آورده و پیوسته تشدید می‌کند؛ فرآیند ویرانگری که نه تنها سلامت که فعالیت‌های تولیدی و روزمره مردم را تهدید کرده است و آبادبوم‌های انسانی را به سمت متروکه‌شدن سوق می‌دهد.
پیامدهای ویرانگر سدسازی در ترکیه نه تنها به فجایع انسانی ناشی از جنگ تحمیلی در سوریه و عراق دامن زده و حقوق بشر را تهدید می‌کند، که با مفاد کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی و بیانیه حقوق جوامع بومی سازمان ملل آشکارا مغایرت تام دارد.
چنین است که ما امضاکنندگان زیر از سازمان ملل متحد و یونسکو درخواست رسیدگی به وضعیت نگران‌کننده حق‌آبه جوامع بومی مولد در حوضه آبخیز دجله و فرات را داریم و خواهان احیای دوباره میان‌رودان از طریق گشودن دریچه‌های سدهای آناتولی جنوبی (به‌ویژه سد آتاتورک) و جلوگیری از ساخت و آبگیری سدهای در دست ساخت (به ویژه سد ایلی‌سو) هستیم.»
این اقدام ضد محیط زیستی ترکیه در ماه‌های اخیر، تعدادی از مسئولان کشور را وادار به واکنش کرد، به طوری که چندی پیش یکی از مدیران ارشد سازمان هواشناسی ایران، از احداث سدهای متعدد روی رودخانه فرات و تاثیر آن در تشدید گرد و غبار منطقه ابراز نگرانی کرد و گفت: سد آتاتورک ترکیه باعث کاهش ورودی رودخانه فرات شده است. این رودخانه وارد سوریه، عراق و بعد خلیج فارس می‌شود. در حال حاضر سدهای بسیاری در عراق و سوریه روی رودخانه فرات احداث شده ولی سد ترکیه بزرگترین این سدهاست و حجم آب بسیاری به منظور توسعه کشاورزی پشت سد ذخیره شده؛ این درحالیست که یگانه عامل حاصلخیزی خاک عراق و جلب جمعیت در جلگه خشک و گرم بین النهرین، دو رود فرات و دجله محسوب می‌شود.
نباید فراموش کرد که ایران یکی از متضررین اصلی در این ماجرا است چون با خشک شدن تالاب‌های مرکزی عراق و سوریه و رها شدن اراضی کشاورزی به وسعت بیش از شش میلیون هکتار در این کشورهای جنگ زده، کانون گرد و خاک به شدت افزایش یافته به طوری که در دو دهه اخیر شاهد افزایش چشمگیر ریزگردها در کشورمان هستیم که آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به غرب و مرکز کشور وارد کرده است.
کرماشانی
۱۴:۳۴ - ۱۳۹۶/۰۳/۱۷
عملیات ساخت این سد از دهۀ 1980 آغاز شد و در سال 1994 به بهره برداری رسید. ساخت این سد در واقع بخشی از پروژه های ضد کُردی رژیم ترکیه بود. چرا که برای ساخت این سد 1000 روستای کُردنشین تخریب شد و 4 میلیون کُرد آواره شدند. پرسش من اینجاست که آن زمان چرا اعتراضی از جانب ایران صورت نگرفت؟ و اعتراضات کُردها به ساخت این سد و نیز سدهای مشابه بایکوت خبری و سرکوب فیزیکی شد؟ چرا الان در صدد اعتراض برآمده اید و چرا باز هم ارتباط این فاجعۀ زیست محیطی به مسئلۀ کُرد را انکار می کنید و در نامه تان چیزی از آن نمی گویید؟
پاسخ
