پیشنهادهای جالب جلایی پور برای دولت در سایه سعید جلیلی

خرداد: از طرح دولت در سایه جلیلی حمایت می کند اما کارآمدی آن را منوط به رعایت سه شاخصه می داند و در این میان از فرصت بهره جسته و کنایات جالبی را متوجه طیف منتقد دولت می کند.

استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران می گوید : وجود «دولت در سایه» ایده خوبی است و اصلاح‌طلبان از آن حمایت می‌کنند به شرط آنکه طرح‌کنندگان این ایده بر دولت پنهان هم نظارت کنند.

به گزارش خرداد؛ حمیدرضا جلایی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا در ارتباط با ایده تشکیل «دولت در سایه» که توسط سعید جلیلی مطرح شده است اظهار کرد: من با ایده دولت در سایه از سوی جلیلی موافق هستم و از آن دفاع می‌کنم . فکر خوبی است و اگر به سه نقد که به  این فکر وارد است توجه کنیم تکمیل هم می‌شود.

وی ادامه داد: جلیلی با ارائه این فکر دولت سایه به هوادارانش می گوید درست است که ما در رقابت انتخاباتی شکست خوردیم اما لازم نیست که برویم تا چهار سال آینده و انتخاباتی دیگر فعالیتی نداشته باشیم؛ می‌توانیم از نیرو و تشکل‌هایمان برای رصد فعالیت‌های دولت استفاده کنیم و همچنان در صحنه حضور داشته باشیم.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب افزود: من دیده‌ام که آقای جلیلی گفته‌اند در دولت در سایه آن جایی که دولت مستقر خوب کار می کند تقدیرمی‌کنیم اگر بد عمل کرد تذکر می‌دهیم. همچنین گفتند فقط بردولت نظارت نمی‌کنیم و نظارتشان شامل سایر قوا هم می‌شود. تا اینجا این توضیحات درباره دولت در سایه فکر خوبی است .

وی با اشاره به مفهوم دولت در سایه درعلم سیاست خاطرنشان کرد: دولت سایه در علوم سیاسی معنا و مفهوم مشخصی دارد  و بیشتر مفهومی است که در دموکراسی های پارلمانی جاافتاده بکار می رود، ولی حالا اشکالی ندارد که ایشان خواسته‌اند از این مفهوم رایج در علوم سیاسی متعارف استفاده کنند؛  منظور صحبت ایشان این است که اقلیتی که در انتخابات اخیر شکست خورده‌اند در فاصله دو انتخابات به عنوان «فعال نظارتی» در عرصه سیاست حضور داشته باشند. تا اینجا مشکلی نیست.

جلایی‌پور سپس با بیان اینکه "هر اصلاح‌طلبی از اصل ایده شفاف سازی و در این جا از فکر دولت سایه دفاع می کند" گفت: طرح این ایده در زمان شکست را با زمان شکست همین جناح در مقابل دولت اصلاحات در دو دهه قبل مقایسه کنید . آن زمان بخشی که شکست خوردند به دخمه‌ها رفتند و بر کارهای خشونت آمیز و حذفی تکیه کردند. همین که از آن نقطه به اینجا رسیدند خودش پیشرفتی رخ داده است. از این نظر ارزیابی من از طرح این ایده مثبت است .

وی در ادامه گفت: در باب این فکر جلیلی سه نقد وارد است که اگر به آن توجه شود چه بسا این ایده کارایی‌اش بیش‌تر خواهد شد؛ اولین نقد متوجه این جمله از ایشان است که گفتند ما می خواهیم بر دولت و سایر ارکان حکومت یعنی قوه قضائیه نظارت کنیم. نظارت بر تمام قوا خیلی خوب است؛ اما ایشان نظارت بر «دولت پنهان» را هم نباید فراموش کنند . دولت پنهان کسانی هستند که از امکانات عمومی بدون پاسخ‌گو بودن استفاده می کنند و حتی در کار دولت مستقر اختلال ایجاد می‌کنند.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با تاکید بر ضرورت نظارت از سوی دولت پنهان گفت : به طور مثال یک شخصیت روحانی با سمت رسمی لطف می ‌کند به خانه فقرا می رود و به آن‌ها سر می‌زند؛  کمک کردن ایشان خیلی هم کار خوبی است اما آقای جلیلی با دولت در سایه‌اش باید تعقیب کند ببیند چه طور درست زمانی که ایشان به آن خانه رفته دوربین رسانه‌های عمومی و خصوصی هم آنجا بوده است!

وی ادامه داد: یکی از جاهایی که دولت در سایه باید برای نظارت وارد موضوعی شود همینجا است . مثال دیگرش در ریشه یابی سقوط  ساختمان پلاسکو بوده است .مشخص شد که به لحاظ فنی به ساختمان پلاسکو بیش از بیست بار هشدار داده بودند اما بر اساس مکانیزم دولت پنهان کسی به این هشدارها توجهی نکرده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه " نظارت فنی و نهادی در جامعه در معرض ریسک  ایران خیلی مهم است" گفت: دولت پنهان می تواند بر زندگی روزانه مردم تاثیر منفی بگذارد و آن را با مشکل رو به رو کند . یک نمونه مشخص اعمال قدرت دولت پنهان را در دوران احمدی‌نژاد و در دخالت‌های ناآشکار و مخرب را در حوزه محیط زیست دیدیم . خب چرا روی این موضوعات حیاتی نظارت نمی شد؟ محیط زیست ایران با مشکلاتی  مثل فرو نشستن سیصد دشت و از بین رفتن سفره‌های آبهای زیر زمینی رو به رو است ؛ چرا کسی نیست که بر عملکرد دولت پنهان روی این موضوعات نظارت کند؟ بیشتر دامنه های سلسله جبال البرز در معرض خطر است.

وی سپس در نقد دوم گفت: در امر نظارت و انتقاد یکی از وسایل خیلی مهم امکانات صدا و سیما است که باید به صورت برابر در خدمت جریان‌های مختلف قرار بگیرد. کسی که طرح دولت در سایه را می‌دهد باید بتواند بر امور عمومی و ابزار رسانه هم نظارت کند، ولی امکانات صدا و سیما برابر بکار نمی رود. خب اینها هم باید نظارت بشود که نمی شود.

جلایی‌پور همچنین یادآور شد: البته در انتخاباتی که گذشت دیدیم  به رقم تاسی اصولگرایان به پوپولیسم افسار گسیخته و لمپنیسم فرهنگی و سوژه‌ای مثل تتلو نه تنها کاری از پیش نبردند، بلکه حتی برایشان اثر سو هم داشته است. یکی از علت های این شکست این است که صدا و سیما رسانه نقد برای همه اقشار مردم نبوده و نیست و غیر مستقیم در خدمت اصول گرایان رادیکال بود.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه داد: یک دولت موفق در بهترین حالت باید در دور دوم همان مقدار رایی را که در دور اولش به‌دست آورده را کسب کند؛  اما آن ها انقدر تبلیغات سو انجام دادند که رای دولت روحانی در دور دوم شش میلیون افزایش یافت .

وی در نقد سوم با تاکید  بر ضرورت حزبی شدن فضای سیاست کشور گفت: اگر شخصی مثل آقای جلیلی می خواهد بحث دولت در سایه را طرح کند باید به یکی از زمینه های مناسب و نهادی آن التزام داشته باشد. و آن نیاز ما به ایجاد فضای رقابتی حزبی است. راه سازمان یافته طرح مطالبات مردم ایجاد سمن‌ها ، احزاب سیاسی و تشکل‌ها خصوصا احزاب اصلی است . ما الان دو جبهه بزرگ اصلاح طلبی و اصولگرایی داریم ، حالا اگر جلیلی به دولت در سایه علاقه دارد باید ابزارش که تحزب است را فراهم کنند، نه اینکه دوستانشان یک روز از سوی آبادگران یک روز از جمنا پرچمشان را بالا ببرند و بعد پایین بیاورند. کار سیاسی نباید مانند باران های بهاری کوتاه مدت و موسمی باشد.

جلایی‌پور در پایان گفت: حرکت اصلاح‌طلبان منسجم است و همین انسجام  می تواند به شفافیت و مبارزه بنیادین با فساد کمک کند . مشترکات بین اصلاح‌طلبان و اصول گرایان این روزها حفظ محیط زیست و مبارزه با فساد است برای تحقق این آرمان باید اصول گرایان هم به طرف نظام رقابتی حزبی حرکت کنند . من فکر می ‌کنم اگر این نقد های سه گانه مورد توجه آقای جلیلی قرار بگیرد دولت در سایه عملکرد بهتری خواهد داشت وگرنه بیشتر در سطح یک «واژه تبلیغاتی» در برابر رقیب پیروز ( یعنی اصلاح طلبان و اعتدال گرایان) باقی می ماند.