نظامیان اطراف ترامپ در برجام در سوق دادن وی به سوی گزینه بینابینی نقش مهمی داشتند
خرداد:کارشناس مسائل بین الملل گفت: نظامیان عملگرای اطراف ترامپ که سال ها سابقه کار در منطقه خاورمیانه را دارند در برجام در سوق دادن وی به اتخاذ راهکار بینابینی نقش مهمی ایفا کردند.
به گزارش خرداد به نقل از ایرنا، افکار عمومی مدت ها منتظر بود که بالاخره دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در سومین دوره تایید تعهد پای بندی ایران به برجام چه کار خواهد کرد، وی زمانی که برای بار دوم پای بندی ایران به برجام را تایید کرد، وعده داده بود بار سوم این کار را نخواهد کرد.
وی هفته های گذشته هم به رسانه ها گفته بود خواهید دید با برجام چه کار خواهم کرد. با این حال سخنان جمعه شب ترامپ جز لفاظی و بیانات خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران نکته جدیدی نکرد. وی در نهایت تحت فشار افکار عمومی و واقعیات برجام نتوانست از برجام خارج شود و کار را به کنگره احاله کرد، گفته می شود سناتور کورکر و سناتور تام کاتن طرحی را در سنا در دستور کار دارند تا به اصطلاح م به زعم آمریکایی ها معایب برجام را اصلاح کنند.
با این حال آن طور که کوروش احمدی کارشناس مسائل آمریکا در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا می گوید معلوم نیست این طرح در کنگره به جایی برسد.
احمدی در این گفت و گو تاکید کرد که درباره سپاه پاسداران هم عملا اتفاق جدیدی نیفتاد و تحریم ها علیه سپاه از قبل هم وجود داشت. به نظر می رسید ترامپ بخواهد سپاه پاسداران را در لیست گروه های تروریستی قرار دهد که در این زمینه هم کاری نتوانست انجام دهد، همانطور که قبل از وی بوش و اوباما هم نتوانستند.
گفت و گوی ایرنا را با این کارشناس مسائل بین الملل را در ذیل می خوانید:
*ایرنا: ارزیابی شما از اظهارات جمعه شب ترامپ درباره ایران چیست؟
احمدی: نکته مشخص در اظهارات ترامپ که جنبه اجرایی دارد اشاره او به اصلاح برجام در کنگره بود. به مواردی هم در این رابطه اشاره کرد مانند برداشتن سقف زمانی برای محدودیت ها بر برنامه هسته ای ایران، جلوگیری از کاهش زمان گریز هسته ای به زیر یک سال، مقابله با برنامه موشکی ایران و تقویت آژانس برای راستی آزمایی برجام.
به طور مشخص اینها بعد اجرایی مطرح در سخنان ترامپ بود که کنگره قرار است روی آنها کار کند. اشاره کرد که طرحی در این رابطه درکنگره مطرح است و از نظر او قرار است در این طرح مواردی که ترامپ به آنها اشاره کرد و مواردی که اشاره نکرد، اجرایی و عملیاتی شوند.
اشاره او ظاهرا به طرحی است که سناتورکورکر و سناتورتام کاتن در دست تهیه دارند و دیروز هم دفتر کورکر خلاصه ای ازآن را منتشر کرد. این طرح قرار است در سنا به بحث گذاشته شده و ببینند که آیا می توانند آن را به تصویب برسانند یا خیر. مفاد این طرح اگر در کنگره تصویب شود در واقع نقض برجام است یعنی متوجه تغییر برجام است بدون اینکه طرف های دیگر آن را پذیرفته باشند. پیش فرض آنها این است که در صورت تصویب چنین طرحی در کنگره، 6 کشور دیگر طرف برجام و اتحادیه اروپا را ملزم به پذیرش آن کنند. به این ترتیب که اعلام کنند در صورت عدم پذیرش خواسته های آمریکا به نحو مطرح شده در مصوبه کنگره، آمریکا از برجام خارج می شود.
تهدید ترامپ در سخنرانی اش مبنی بر این بود که اگر کنگره قادر به تصویب طرحی با محتوای مورد نظر او نباشد یا اگر چنین طرحی تصویب شود و دیگر طرفهای برجام حاضر به پذیرش آن نشوند، ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا، این کشور را از برجام خارج می کند.
-*ایرنا: کدام طرح محتمل تر است؟
احمدی: طرحی که کورکر و کاتن داده اند هنوز رسما مطرح نشده و روی آن کار می کنند. سوال مهم این است که آیا چنین طرحی می تواند در کنگره به تصویب برسد یا نه. از نظر تکنیکی برای این که چنین طرحی از تصویب سنا بگذرد باید 60 سناتور با آن موافق باشند، برای این که بتواند از سد آبستراکسیون دمکرات ها بگذرد. اگر بنا بر اقدام بر اساس قانون نظارت بر توافق هسته ایران (اینارا) برای اعاده تحریم های هسته ای باشد، به اکثریت ساده یعنی 50 رای احتیاج می داشتند.اما الان اعاده تحریم های ثانویه در چارچوب اینارا مطرح نیست، لذا برای تصویب طرح جدید به 60 رای نیاز دارند و برای اینکه 60 رای به دست آید، باید حداقل 8 سناتور دموکرات با جمهوری خواهان همراه شوند.
*ایرنا: در حالت فعلی که حتی بعضی از جمهوری خواهان هم از برجام دفاع کرده اند این طرح چقدر شانس موفقیت دارد؟
احمدی: اکثریت جمهوری خواهان در سنا شکننده است و تنها شامل 52 سناتور از 100 سناتور می شود. ضمن اینکه مشخص نیست که همه این 52 سناتور هم با طرحی که مد نظر ترامپ است، موافق باشند و ممکن است حتی چند سناتور جمهوری خواه هم در نهایت با بقیه جمهوری خواهان همراه نشوند.در حال حاضر و با توجه به اظهارات و مخالفت های قاطع دموکراتها با اعلام عدم پایبندی ایران به برجام و در حالی که حتی نهادهای اطلاعاتی آمریکا هم پایبندی ایران را تایید کرده اند، هیچ قرینه ای وجود ندارد که نشان دهد ممکن است سناتوری از اقلیت دموکرات با جمهوری خواهان همراه شود. (برعکس سال 2015 که 4 سناتور دمکرات به جمهوریخواهان مخالف برجام پیوستند.) چون طرحی که کاتن و کورکر داده اند طرحی برای تغییر برجام و در حکم نقض برجام است و این چیزی است که دموکراتها با آن مخالفند و در شرایط فعلی و بر مبنای داده های موجود بعید به نظر می رسد دموکراتها به کمپ جمهوری خواهان بپیوندد و با این طرح همراه شوند. مشکلات دیگری هم هست ازجمله اینکه مخالفت اروپایی ها با طرح مد نظر در سنا می تواند کار آنرا بسیار دشوارتر کند.
*ایرنا: تهدید ترامپ مبنی بر اینکه اگر این طرح عملی نشد از برجام خارج می شود، چگونه است؟
احمدی:ترامپ می گوید اگر در کنگره نتیجه ای به دست نیاید یا طرح تصویب شود و دیگر طرف های برجام آن را نپذیرند از برجام خارج می شود. اگرچه از نظر این که ترامپ خود را به چنین اقدامی متعهد کرده، باید آن را جدی گرفت. با این حال ملاحظات زیادی مطرح است. ترامپ به رغم همه شعارهایی که در مبارزات انتخاباتی و بعد از آن علیه برجام داد، نه تنها از آن خارج نشد، بلکه دو بار هم پایبندی ایران به آن را تایید کرد و نیز تمدید تعلیق ها را انجام داد. در صورتی که ترامپ خیلی راحت می توانست از برجام خارج شود و فقط کافی بود، اعلام کند یا یک فرمان اجرایی صادر کند. هیچ چیز نمی توانست جلو او را بگیرد چون برجام به هر حال برای همه طرفها یک توافق الزام آور حقوقی نیست و تنها یک تعهد سیاسی است و ترامپ یا هر یک از طرف های دیگر هر زمان بخواهند می توانند از آن خارج شوند.
با این حال به همان دلایلی که ترامپ پیش از این جرات نکرد خارج شود، به دلیل نگرانی از عواقب روشن و ناروشن آن، بعد از این نیز ممکن است در عمل از چنین اقدامی خودداری کند. چون خروج از برجام می تواند عواقب وخیمی از نظر امنیتی و سیاسی و اعتبار برای آمریکا داشته باشد که بخشی معلوم و بخشی نامعلوم است و هر اتفاقی بیفتد مسئولیت آن با دولت فعلی آمریکاست.
* ایرنا : بحث 60 روز مهلت کنگره چیست؟
احمدی: دو ماه در شرایطی مطرح است که بعد از اعلام عدم پایبندی ایران به برجام توسط رئیس جمهور آمریکا قرار باشد تحریم های هسته ای اعاده شود. الان تصمیم دولت و کنگره اعاده تحریمها و خروج از برجام نیست و همانطور که اشاره کردم طرح جدیدی برای اصلاح برجام مطرح است. لذا چون از این نظر قانون اینارا مصوب مه 2015 قرار نیست اجرا شود، برای بررسی و تصویب طرح جدید در کنگره محدودیت زمانی وجود ندارد.
*ایرنا: گفته می شود ترامپ در تعامل با کشورهای دیگر از تئوری مرد دیوانه استفاده می کند در این مورد اگر امکان دارد توضیحی بدهید به هر حال افراد و چهره های موثری هم در اطراف ترامپ حضور دارند؟
احمدی: تئوری مرد دیوانه لب مطلبش این است که شما در کار با من ریسک نکنید ممکن است من کارهایی بکنم که هیچ کس انتظارش را ندارد. ترامپ چند بار در گذشته اشاره کرده که مرا این طور معرفی کنید. اینها بازی های مضحکی است که محتوای خاصی ندارد انتظار دارند طرف ها جا بزنند و از ترس تسلیم شوند. مثلا ترامپ در مورد کره شمالی می گوید این تئوری را مد نظر داشته باشید.
*ایرنا: چهره هایی که در اطراف ترامپ و در کاخ سفید هستند توضیح دهید اینها چه نقشی در تدوین راهبرد ترامپ دارند؟
احمدی: در داخل دولت آمریکا و کاخ سفید نظامیانی هستند که به ضدیت با ایران شهرت دارند؛ کسانی مانند جیمزماتیس، مک مستر، جان کلی و تعدادی نظامی در رده های پایین تر در شورای امنیت ملی آمریکا. اینها به خاطر اینکه سابقه کار در افغانستان، عراق و خلیج فارس داشتند با نیروهای نظامی و متحدان ایران سرو کار داشتند و ظاهرا گرایشات ضد ایرانی در آنها وجود دارد. با این حال اینها به عنوان ژنرال و فرمانده نظامی عملگرا هم هستند چون آموخته اند ملاحظه واقعیتهای روی زمین را بکنند و مثلا نیروهایشان را بی جهت به کشتن ندهند. به این خاطر می توان گفت اینها ضمن اینکه گرایشات ضد ایرانی دارند در عین حال رفتارشان در مقایسه با برخی دیگر از اطرافیان ترامپ عملگرایانه تر است.
اینها در این مدت در تعدیل ترامپ نقش داشته اند و از جمله خواستار ماندن آمریکا در برجام بوده اند. نظامیان شاغل مانند ژنرال دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا یا ژنرال سلوا معاون فرمانده نیروی هوایی آمریکا به نحوی که معمول نیست در کنگره مغایر با نظرات ترامپ سخن گفتند. نظامیان اطراف ترامپ بویژه جیمز ماتیس و مک مستر به نوعی در سوق دادن ترامپ به سوی گزینه بینابینی نقش مهمی داشتند. ظاهرا تلاش آنها این بود که به حد وسطی برسند به این صورت که نه مثل پمپئو ونیکی هیلی موافق خروج از برجام بودند نه به شکلی که تیلرسون وزیر خارجه و منوچین وزیر خزانه داری در مقابل اعلام عدم پایبندی ایران مقاومت کردند. در حالی که ترامپ به دلیل منافع سیاسی و مد نظر داشتن پایگاه رای خود و تظاهر به پایبند بودن به وعده های انتخاباتی اش اصرار بر اعلام عدم پایبندی ایران داشت، نظامیان راهی پیش پای او گذاشتند؛ به این شکل که هم اعلام عدم پایبندی بکند و هم در عمل از برجام خارج نشود. چون صرف اعلام عدم پایبندی ایران به معنی خروج از برجام نیست؛ تنها عدم اجرای تعهدات به معنی خروج از برجام خواهد بود. در مورد آمریکا خروج از برجام در شرایطی رخ می دهد که تحریم های هسته ای ثانویه را اعاده کند.
* ایرنا: در مورد سپاه چه اتفاقی افتاد؟
احمدی: در مورد سپاه در واقع اتفاق جدیدی که متضمن تحریم های جدیدی باشد، نیفتاده است؛ سپاه پیش از این تا حداکثر ممکن تحت تحریم بوده است. در این رابطه آمریکا از طریق سه چهار فرمان اجرایی از جمله فرمان اجرایی 13224 و نیز قانون سیسادا اقدام کرده بود. یعنی مقرراتی که آمریکا درباره تحریم اشخاص، نهادها ، سازمانها به اتهامات واهی حمایت از تروریسم داشته بر علیه سپاه اعمال می شده که شامل مسدود کردن دارایی ها، ممنوعیت معامله با شرکت های مرتبط با سپاه و اعمال فرامرزی این مقررات بوده است و این قوانین طی 12-10 سال گذشته کم و بیش بر علیه سپاه اجرا می شده است. اسم کل سپاه نه فقط نیروی قدس در لیست«SDN» هم قرار داشته. در نتیجه اتفاق جدیدی به این معنی که تحریم های جدیدی اعمال شده باشد، نیافتاده.
تنها اتفاق جدیدی که می توانست بیفتد و نیفتاد این بود که سپاه را در لیست گروه های تروریستی یعنی « FTO» بگذارند که این کار را نکردند، چندین بار این حرف بوده که این کار را بکنند یا نکنند، از جمله در زمان جرج بوش و اوباما و نیز در ماه فوریه در زمان ترامپ. همواره وزارت خارجه و وزارت دفاع آمریکا به خاطر نگرانی از عواقب آن با آن مخالفت می کردند. لذا به رغم بررسی هایی که در این رابطه انجام دادند در عمل دست به این اقدام نزدند.
