سعودی و پایان مصادره حریری؟
خرداد: «سعد الحریری» نخست وزیر لبنان دیشب برای نخستین بار پس از اعلان نامتعارف و جنجالی استعفای خود، به طور زنده مقابل دوربین ظاهر شد و اظهار داشت در روزهای پیش رو به کشورش بازخواهد گشت. با این حال این پرسش مطرح است که سعودی ها چه زمانی، چگونه و با چه هدف و برنامه ای مجوز ترک ریاض را برای الحریری صادر خواهند کرد؟
به گزارش خرداد به نقل از ایرنا، برای اکثریت مردم و مقامات لبنان بازگشت نخست وزیر به مساله ای حیثیتی و به تعبیر رییس مجلس این کشور «همپیوند با کرامت لبنانی ها» مبدل شده است؛ شاید به همین دلیل بود که الحریری بار دیگر جلو دوربین رسانه – البته این بار نه شبکه سعودی «العربیه» بلکه شبکه «المستقبل» لبنان- قرار گرفت و از دلایل استعفا و بازگشت قریب الوقوع به بیروت سخن گفت.
مواضع الحریری دیشب به مانند شنبه هفته گذشته و خواندن بیانیه استعفا علیه حزب الله و جمهوری اسلامی ایران تند و خصمانه نبود، با این حال وی برای توجیه استعفایش باز هم بر نقش تهران در تحولات لبنان و اقدام «برخی گروه های لبنانی» علیه ثبات دسته ای از کشورهای منطقه انگشت نهاد. نکته مهم اینکه الحریری گفت آزادانه در عربستان به سر می برد و در دو سه روز آینده به کشورش بازخواهد گشت.
در واکنش به این اظهارات، «میشل عون» رییس جمهوری لبنان که قبلا اعلام کرده بود استعفای الحریری را از خاک عربستان نمی پذیرد، از ثمربخشی انسجام لبنانی ها و کمپین ملی این کشور برای رفع ابهام در وضعیت نخست وزیر اظهار خشنودی کرد. امروز برخی مطبوعات لبنانی نیز اعلان بازگشت الحریری را به منزله عقب نشینی سعودی ها دانسته و از این رخداد محتمل استقبال کردند.
از دید برخی ناظران به رغم احتمال بالای تحقق وعده حریری برای بازگشت به لبنان، نمی توان با یقین در این باره اظهارنظر کرد و دلیل اصلی این مساله به رفتارهای غیرقابل پیش بینی و تصمیمات یکباره رهبران ریاض باز می گردد. الحریری پس از سفر دو هفته پیش (ماقبل اعلان استعفا) به عربستان، در میان اعضای کابینه از موفقیتش برای اقناع و جلب حمایت سعودی ها در جهت تداوم فعالیت های دولت سخن گفته بود.
به نوشته برخی رسانه ها، الحریری در ماه های گذشته از سوی سعودی ها با فشارهای بسیاری روبرو بود تا در مقابل حزب الله شدت عمل بیشتری به خرج دهد؛ فشارهایی که به واسطه طرح تحریم های تازه علیه این گروه مقاومت لبنانی در واشنگتن به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یافت.
به رغم اعلانِ قبلی همراهی سعودی ها با دولت الحریری، این چهره سیاسی برجسته در جریان نزدیک به ریاض، روز جمعه دوازدهم آبان ماه به شکلی غیرمترقبه برای ملاقات با مقامات عربستان احضار شد، اما بر خلاف انتظار، در قامت گروگان سیاست های خصمانه این کشور مجبور شد از قدرت کناره گیری کند.
در تحلیل تصمیمات خلق الساعه و نامتعارف سعودی ها که اکثر ناظران آن را عامل استعفای الحریری می دانند می توان به دو هدف درازمدت و کوتاه مدت اشاره کرد. از دید بسیاری از تحلیلگران، مواضع اخیر نخست وزیر لبنان و عملکرد سیاسی وی حاکی از تلاش وی برای همسازی با گروه رقیب یعنی جریان «هشت مارس» و برای سعودی ها غیرقابل پذیرش بود. به همین دلیل از مدت ها پیش زمزمه جایگزینی چهره هایی چون «بها الحریری» برادر سعد با رویکردی تند، غیرسازگار با رقبا و همسوتر با ریاض مطرح شده است؛ زمزمه هایی که در شرایط تداوم فعالیت های سعد در راس کابینه امکان تحقق نداشت.
سعودی ها جدا از تلاش برای روی کار آوردن چهره ای عملگراتر در جهت اهداف خود، هدف درازمدت تضعیف حزب الله را دنبال می کنند. از دید سران ریاض و همچنین مقامات کاخ سفید و رژیم صهیونیستی تقویت موقعیت سیاسی حزب الله و موفقیت های این گروه در مبارزه با تروریست های تکفیری ضرورت برخورد با این گروه مقاومت را امری گریزناپذیر ساخته است.
پس از اعلام استعفای الحریری، کاخ سفید اعلام کرد همچنان وی را نخست وزیر قانونی لبنان می داند. در این زمینه وزیر امور خارجه آمریکا نیز در خصوص بروز جنگ های نیابتی و ناآرامی در لبنان هشدار داد؛ مواضعی که از دید برخی ناظران نشان از اختلاف نظر ریاض با واشنگتن در تاکتیک های مقابله با حزب الله دارد. شماری البته این مواضع متفاوت را پیامد نوعی تقسیم کار و هماهنگی های پشت پرده می دانند و به ملاقات الحریری با نمایندگان سیاسی غربی در ریاض به ویژه کاردار آمریکا اشاره دارند.
با این حال، ضربه زدن به حزب الله از طریق ایجاد بی ثباتی در لبنان و مقصر جلوه دادن این گروه مقاومت آنگونه که برنامه ریزی شده بود پیش نرفت. در واکنش به استعفای الحریری، دبیرکل حزب الله خواستار استرداد الحریری شد و جامعه لبنان نیز صرف نظر از گرایش های سیاسی مطالبه اساسی خود را پایان گروگان گیری نخست وزیر این کشور عنوان داشت.
با توجه به آنچه بیان شد باید دید آیا سعودی ها در پیشبرد اهداف خود در لبنان و اجرای برنامه هایی چون استعفای الحریری به گزینه های بدیل اندیشیده اند یا در برابر مطالبه لبنانی ها برای بازگشت نخست وزیر و برای جلوگیری از افزایش هزینه های گروگان گیری وی عقب نشسته و بدون تدبیری مشخص بر اساس الگوی تصمیم گیری هیجانی الحریری را به سمت بیروت بدرقه خواهند کرد؟
