پدیده پیری جمعیت عامل هوشیاری یا التهاب

به گزارش سرویس اجتماعی خرداد، اساتید دانشگاهی و جمعیت شناسان ، سالمندی جمعیت ایران در سالهای آینده را امری اجتناب ناپذیر و حاصل کاهش باروری در سالهای 1365 تا 1384 می دانند وبه باور آنان افزایش نرخ باوری، تاثیری در تغییر این واقعیت نخواهد داشت.
 
این عده ،هر گونه تغییر سیاست های موجود و تدوین سیاست های جدید جمعیتی را مستلزم شناخت علمی، کارشناسی روند و علل پویایی جمعیت و آینده نگری می دانند.

به اعتقاد این صاحب نظران ، ارایه خام یک شاخص و اعلان عمومی آن بدون انجام بررسی علمی تنها به نگرانی عمومی منجر می شود ومتاسفانه شرایط بگونه ای شده که موافقان سیاست افزایش جمعیت نیز به این اندیشه افتاده اند که هر چقدر بیشتر اغراق کنند و شرایط را بحرانی تر نشان دهند موفق تر خواهند بود.

برهمین اساس اساتید صاحب نظر درحوزه جمعیت شناسی دانشگاه ها در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران دور یکدیگر جمع شدند تا با ارزیابی دقیق و عالمانه دغدغه های امروز جامعه، دین خود ادا کرده وتعادلی بین عرصه علمی و سیاست گذاری های کلان جامعه به دور از هر گونه شائبه سیاسی ایجاد کنند.

*** باروری در ایران بالاتر از سطح جانشینی است

دکتر میمنت حسینی چاوشی محقق و جمعیت شناس در دانشگاه ملی استرالیا گفته هایش را مستند به تحقیقات انجام شده بر مبنای (MiDHS) ( بررسی شاخص های چندگانه جمعیتی و بهداشتی در جمهوری اسلامی ایران در سال 1389 ) و روش جمع آوری نمونه ( بررسی تعداد 31 هزار و 350 خانوار با درصد پاسخگویی 94 و 4 دهم درصد و بررسی 34 هزار و 438 زن 15 تا 54 سال با درصد پاسخگویی 98 درصد) می کند.

وی می گوید : نرخ باروری از یک میزان حدود 7 در دهه 60 کاهش پیدا کرده و در سال دو هزار به بالاتر از دو یا همان سطح جانشینی رسیده است.

اما چیزی که باید به آن توجه کرد این است که در 10 سال نرخ اخیر باروری کاهش پیدا نکرده است بلکه در یک مقدار مشخصی ثابت شده است.

وی تاکید می کند: براساس تحقیقات ، نرخ باروری از (سطح جانشینی) پایین تر نیست بلکه کمی بالاتر از دو ثابت مانده است.

*** چگونه می توانیم به نرخ باروری 5/2 برسیم

در ادامه دکتر «میمنت حسینی چاوشی» به تبدیل وضعیت نرخ باروری از 1/2 به 5/2 می پردازد و می گوید: با بررسی چند سال اخیر به این نتیجه رسیده ایم که احتمال داشتن فرزند اول در یک روند ثابت 94 درصد، احتمال داشتن فرزند دوم در یک روند ثابت 80 درصد ، احتمال داشتن فرزند سوم در یک روند ثابت 50 درصد و احتمال داشتن فرزند چهارم به بعد با یک روند نزودلی ( احتمال کاهش در سالهای آینده) 40 درصد است.

وی ادامه می دهد : بر مبنای نرخ باروری 1/2 ، توزیع زنان ایرانی بر حسب تعداد فرزند در طول دوره باروری در سال 88 به این شکل بوده است که 10 درصد هرگز ازدواج نکرده اند ، 5/6 درصد هرگز فرزند دار نشدند ، 17 درصد یک فرزند ، 34 درصد دو فرزند ، 20 درصد سه فرزند ، 8 درصد 4 فرزند و مابقی نیز از 5 فرزند به بالا داشته اند.

برای تبدیل این وضعیت به نرخ باروری 5/2 درصد بایستی توزیع زنان ایرانی بر حسب تعداد فرزند به این شکل شود که تعدد زنانی که هرگز ازدواج نکرده اند یا یک فرزند دارند به 5 درصد کاهش یابد ، میزان زنانی که دو فرزند دارند همان 34 درصد باقی بماند و در مقابل زنانی که دارای سه فرزند هستند به 28 درصد و زنانی که 4 فرزند دارند به 15 درصد افزایش پیدا کند.

وی می گوید :اساتید و جمعیت شناسان بخوبی می دانند که تبدیل یک چنین الگویی به سادگی قابل انجام نیست و این جدای از این بحث است که اگر فرضا چنین الگویی هم انجام شود ، آیا سیاست گذاری های درستی برای حمایت از این الگو انجام می شود یا اگر سیاست گذاری درستی هم انجام شد آیا اجرای آن به درستی صورت می گیرد.



*** فاصله تولد فرزندان از دلایل کاهش نرخ باروری

دکتر «میمنت حسینی چاوشی» با بیان اینکه زمان تولد فرزند اول در ایران سه سال و نیم و تولد فرزندان دوم تا چهارم بطور متوسط پنج سال است می گوید : این الگو در هیچ کشوری دیگری مشاهده نشده است و یکی از دلایل کاهش نرخ باروری در سالهای گذشته همین فاصله بین تولد فرزندان است.

*** باروری از مولفه های قابل توجه تغییرات هرم جمعیتی

وی با عنوان این مطلب که سن ازدواج زنان ایرانی در سالهای بین 65 تا 75 افزایش قابل ملاحظه ای داشته است می گوید : در سالهای اخیر سن ازدواج کاهش پیدا کرده اما در مجموع بررسی ها نشان می دهد سن ازدواج در ایران از سایر کشورهای دارای باروری مشابه پایین تر است.

وی تاکید می کند: با توجه به الگوی فعلی ازدواج که حدود 90 درصد خانم ها قبل از پایان باروری خود ازدواج می کنند دلیلی برای نگرانی نسبت به باروری پایین در ایران وجود ندارد.

دکتر «محمد جلال عباسی» استاد جمعیت شناس دانشگاه تهران در این خصوص می گوید : روند کاهش باروری در 10 سال اخیر تقریبا ثابت مانده و خط باروری در ایران بحرانی نیست.

وی با انتقاد از تیترهای مندرج در برخی مطبوعات و رسانه ها اظهار می دارد : اگرما بتوانیم وضع موجود باروری را حفظ کنیم و استمرار دهیم هم رشد جمعیت تضمین می شود و هم در 50 سال آینده به نقطه پیری جمعیت نخواهیم رسید.

وی می گوید :ایران کشوری است که هرچند نرخ باروری بالایی ندارد اما ازدواج در آن عمومیت دارد و 90 درصد زنان آن ازدواج می کنند و به این لحاظ در دنیا نمونه است.

وی تاکید می کند که این مطلب به معنای این نیست که به سیاست های افزایش جمعیت بی توجه باشیم ، اتفاقا اکنون همان زمانی است که دولت بایستی سیاست های حمایتی خود را اعمال کند اما این حمایت بایستی با توجه به یافته های کارشناسی صورت بگیرد.

وی می گوید : باید به دنبال رویکردهایی بود که بتواند متوسط باروری کل را در سطح 1/2 برای مجموع کشور حفظ نماید چرا که این سطح باروری نتایج جمعیتی ، اجتماعی و اقتصادی بهتری را برای ایران بوجود خواهد آورد تا اینکه احتمالا با تلاش ناموفق سعی شود باروری را به متوسط 5/2 افزایش دهیم.