نعمت احمدی: تقدیر از مامور خاطی گشت ارشاد باعث دلسردی مردم می‌شود/ رفتار پلیس خطاکار خلاف اصل ۸ قانون اساسی است
خرداد: پس از انتشار کلیپ برخورد مامور گشت ارشاد با یک دختر در فضای عمومی، بازتاب های گسترده و وسیعی در خصوص این اقدام توسط مردم و برخی از سیاسیون در فضاهای رسانه ای و مجازی منتشر شد. دامنه نشر این خبر به حدی وسیع بود که حتی برخی از رسانه های اروپایی و حتی عربی، اقدام به نشر گزارشاتی در این باره کردند. روز گذشته اما خبری در رابطه با تقدیر از مامور مورد نظر در رسانه ها منتشر شد که بازهم واکنش های عمومی را برانگیخت. در همین راستا، آرمان شرق برای تبیین حواشی و حوادث پیرامونی این ماجرا در گفت و گو با دکتر «نعمت احمدی» به گفت و گو پرداخته و وی با ذکر مثالی از محتسبان در اعصار پیشین، نسبت به این موضوع یک تبارشناسی تاریخی از این رفتار عرضه کرده است. این حقوقدان، این رفتار را خلاف نص صریح اصل هشتم قانون اساسی می داند. مشروح این گفت و گو را در ادامه بخوانید:
حتما در جریان تقدیر از مامور خبر ساز گشت ارشاد هستید. به نظر شما این رفتارها، چه تاثیری بر نگاه مردم نسبت به قانون و قانون گرایی خواهد داشت؟
پلیس باید جایگاه مردمی خودش را حفظ کند. مورد اعتماد مردم باشد. پلیس ضابط دادگستری است. شرح وظایفی که به عنوان ضابط برای پلیس در نظر گرفته شده، استقلال در تصمیم گیری قضائی نیست. در یک مورد، آنهم فقط جرم مشهود است. تشخیص اینکه این عمل مجرمانه است با قانون است و فقط در برخی از موارد به این ضابطین اختیارات داده می شود. در مصادیق و مواردی به پلیس اجازه داده شده که نسبت به وسعت دادن به عمل مجرمانه، فرار و یا اختفای مجرم و وسایل مجرمانه، قبل از آنکه مقام قضائی به او دستور دهد یا از او بخواهد می تواند مانع از گسترش جرم شود. پس از آن می تواند این موارد را با تشکیل پرونده به اطلاع مقام قضائی برساند. اینکه پلیس بخواهد با تشخیص شخصی برخود کند و بگوید که جرم شده و بعد برخورد فیزیکی یا کلامی کند. خلاف شرح وظایف پلیس است. اگر مامور متخلفی را در این زمینه تشویق کنند و او را ارتقا درجه دهند، این ترفیع بخاطر عملکردی است که کلیپ آن هم منتشر شد، فقط می توانم بگویم متاسفم. اگر بخاطر این عمل بوده، قطعا پیام بسیار بدی به جامعه منتقل می شود.
این به معنای تضعیف گشت ارشاد و جایگاه آن در میان مردم نخواهد بود؟
گشت ارشاد باید شانیت و جایگاه خود را حفظ کند. پیش از اینکه گشت ارشاد بخواهد رفتار پلیسی انجام دهد، وظیفه و تکلیفی شرعی را بر عهده دارد. در اصل ۸ قانون اساسی تاکید شده است، دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای همگانیست و برعهده مردم نسبت به یکدیگر است. یعنی اگر مردم منکری را از یکدیگر دیدند، وظیفه دارند که به یکدیگر توصیه کنند که دست از این اقدام بردارد. مردم نسبت به حکومت و حکومت نسبت به مردم، وظایفی دارند. اینجا این وظیفه حکومت نسبت به مردم، بر عهده گشت ارشاد گذاشته شده است. در حالیکه حالت منکراتی در جامعه دارد. این در حالیست که نه در این قانون و نه در قوانین دیگر، نگفته اند که برای اینکه جلوی یک جرمی را بگیریم، خودمان باید یک عمل مجرمانه ای را انجام دهیم. این نکته ظریفی است. اینکه نقض غرض می شود و اعتماد مردم نسبت به پلیس از بین می رود؛ خصوصا پلیسی که نماد رافت اسلامی باید باشد. شما اگر بیایید در این نماد رافت، خشونت را نهادینه کنید، این بازخورد منفی خواهد داشت.
این بازخورد از طریق نماگرهای آماری قابل توصیف است یا نمود تاریخی خاصی داشته است؟
در گذشته ما، محتسب داشتیم. محتسب در واقع کسی بود که همین عمل گشت ارشاد را انجام می داد. قطعا باید افراد جوان، تندخو و متعصب و احساساتی را به این سمت نگماردند. داستان مست و محتسب را همه خوانده ایم. محتسب باید از یک وزانت و شیخوخیت برخودار باشد و دو وظیفه دارد: نخست تشخیص شرعی امر به معروف و نهی از منکر( یعنی باید تا این اندازه اطلاعات شرعی داشته باشد که معروف و منکر را به خوبی بشناسد) دوم هم اینست که نباید عمل غیرمجرمانه و غیر شرعی انجام دهد. انتظار من این بود که، این موضوع با توجه بازتاب بسیار منفی اش در میان مردم، نیروی انتظامی در انتخاب گشت ارشاد وسواس بیشتری به خرج دهد و از افراد عصبانی کسی را انتخاب نکند. باید افرادی را که اسلام را می شناسند و از طریق کلامی بلدند که آن را منتقل کنند، برگزینند و از خشونت گرایان بپرهیزند و نه اینکه بدون پالایش از این افراد تشویق و ترفیع کنند. این در جامعه اثر معکوس خواهد داشت. اسلام دین صلح و سلام است و این ها می خواهند جنبه پلیس و امنیتی به آن بدهند.
برخی از رسانه های اصولگرا این اتفاق را به عنوان یک تله و یک توطئه از پیش برنامه ریزی شده می دانند. نظر شما هم همین است؟
ببینید، به فرض اینکه شما فرض کنید این خانم دوربین نداشته باشد، منی که یک منکری انجام می دهم، فرض کنید جلوی یک ساختمانی این اقدام را انجام دهم که دوربین داشته باشد. تله یعنی چی؟ مامور مدنظر خطا کرده بود و این با دوربین یا بدون دوربین در گذشته نیز تکرار شده بود؛ فقط فضای مجازی به سرعت آن را منتشر کرد. ببینید این حادثه می توانست در برابر هر دوربینی قرار بگیرد. سوالی که جامعه در برابر این اقدام می پرسد، اینست که به فرض این اتفاق در فضای مجازی منتشر نمی شد، آیا چنین مامورانی، خطاهای این چنینی را مرتکب نمی شوند؟ می گویند که : چون به خلوت می روند آن کار دیگر می کنند. فرض را بر این می گذاریم که طرف با خودش دوربین آورده، چه کرده؟ آمده جرم مامور ارشاد را به تصویر کشیده است. آیا در شرح وظایف گشت ارشاد امده که هم قاضی باشد و هم مجری مجازات و هم مامور اجرای احکام؟ آیا گفته که باید دادگاه صحرایی تشکیل دهد و در همانجا اجرای حکم کند؟ این امر در هیچ کجای قانون نیامده است.
