نوشیدنی که قربانی می گیرد

مسمومیت و مرگ ده ها تن براثر مصرف نوشیدنی الکلی این روزها خبرساز شده است. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت درباره آمار مرگ ناشی الکل، نوشیدنی های الکلی سالانه جان سه میلیون نفر را در جهان می گیرد، یعنی از هر بیست مورد مرگ و میر در جهان، یکی ناشی از مصرف الکل است. براساس گزارش این سازمان، مصرف الکل بیش از ایدز و سل قربانی می گیرد. سالانه پنج و سه دهم درصد مرگ و میرها در جهان مرتبط با الکل است.

موج اخیر مرگ و میر الکلی در ایران اما روالی غیرطبیعی داشته و ناشی از توزیع نوع تقلبی این نوشیدنی بوده است. افزایش آمار فوتی ها به دلیل استفاده از الکل تقلبی از ابتدای مهرماه سال جاری تاکنون (دهم مهرماه) بنا به گفته «مجتبی خالدی» سخنگوی سازمان اورژانس، به رقم 40 نفر نزدیک می شود.

وی در گفت وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی اعلام داشته «در هرمزگان 20 نفر، خراسان شمالی 6 نفر، البرز 6 نفر، فارس یک نفر فوت کرده و 2 نفر در استان کهگیلویه و بویراحمد دچار مرگ مغزی شده اند.»

«ایرج حریرچی» سخنگوی وزارت بهداشت نیز امروز خبر داد: از 16 شهریورماه سال جاری تاکنون 460 فرد مسموم شده با الکل به بیمارستان مراجعه کرده اند که از این تعداد تاکنون 42 نفر فوت شدند. جوان‌ترین فرد فوت ‏شده یک زن 19 ساله و مسن‌ترین فرد یک مرد 57 ساله بوده است. وی افزود: 41 درصد مسمومان الکل مربوط به محدوده سنی 26 تا 35 ‏سال بوده است.

بنا بر آماری که سازمان پزشکی قانونی درباره مسمومیت با الکل اعلام کرده است؛ از ابتدای سال 95 تا پایان مردادماه امسال 343 نفر شامل 308 مرد و 35 زن به دلیل مسمومیت با الکل جان خود را از دست داده‌اند.

آمارهای مرگ و میر نشان می دهد که استان تهران با 113 مورد فوتی در دو و نیم سال گذشته بیشترین آمار قربانیان الکل در کشور را به خود اختصاص داده است. در رتبه دوم استان کرمان با 28 مورد فوتی و سپس استان های آذربایجان شرقی و فارس هرکدام با 27 مورد فوتی در رتبه سوم هستند.

 **الکل و مرگ های پیدا و پنهان

«محمدرضا قدیرزاده» کارشناس مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی، چندی پیش در کارگاه درمان الکل با اشاره به بروز مرگ و میر ناشی از مصرف الکل گفته است مرگ و میر بر اثر استفاده از مشروبات الکلی، دسته بندی های متنوعی دارد. برای مثال، فردی که بر اثر مصرف این دسته از مواد دچار بیماری های کبدی و یا گوارشی می شود و در نتیجه ابتلا به این بیماری‌ها فوت می‌کند در آمار ارائه شده توسط پزشکی قانونی جای نمی‌ گیرد. از حالات بروز مسمومیت در اثر غلظت بالای الکل است که فرد را به کما برده و در نهایت منجر به مرگ وی می‌شود. دسته‌ای دیگر در نتیجه مصرف به صورت همزمان با مواد مخدر یا داروهای شبه مخدر ایجاد می‌شود و دسته سوم مرگ در اثر مسمومیت با متانول است که عموماً در مصرف مشروبات تقلبی دیده ‌می شود.

این کارشناس عنوان داشت «در مشروباتی که به صورت دست ساز و در کارگاه‌های خانگی تولید می‌شود، ناخالصی‌هایی از متانول یا همان الکل چوب دیده می‌شود. ضمن آنکه معمولا به این مشروبات داروهایی مانند ترامادول، دیازپام و متادون نیز اضافه می‌کنند که مصرف همزمان الکل با این داروها احتمال مرگ ناشی از مصرف الکل را بالا می‌برد.»

 **مصرف الکل؛ استراتژی مقابله با فشار یا تاکتیک سرخوشی؟

«سیمین کاظمی» جامعه شناس با تاکید بر رها شدگی مساله الکل در جامعه چندی پیش در «انجمن جامعه شناسی» ایران گفت: وجود ممنوعیت‌های مذهبی و قانونی مصرف الکل در کشور ما، ایران را از سایر کشورهای دنیا متمایز می‌کند. ما در ایران با مصرف الکل هم به‌عنوان یک کج ‌روی و هم به عنوان یک بیماری مواجه هستیم بنابراین باید نگاه پزشکی، روانشناختی و جامعه‌شناسی به آن داشته ‌باشیم که متاسفانه کمترین توجه از سوی جامعه‌شناسی به این موضوع می‌شود حتی در حوزه پزشکی هم توجه زیادی به این مساله نشده‌ است.

او با ارائه تحلیلی جامعه شناسانه از اوضاع مصرف الکل گفت: افزایش مصرف الکل را می توان با پیوند‌های اجتماعی سست‌ و فشارهای اجتماعی توضیح داد. پیوند اجتماعی یعنی رابطه بین فرد و جامعه که از طریق نهادهای اجتماعی برقرار می شود و اگر جامعه ‌پذیری به طور مطلوب صورت گرفته‌ باشد پیوندهای فرد با جامعه محکم خواهد بود. در رفتار کجروانه پیوندهای مستحکم بین فرد و جامعه یا نهادهای اجتماعی وجود ندارد یا شخص مشروعیت و درستی قوانین را باور ندارد. از طرف دیگر علت رفتارهای کجروانه فشارهای اجتماعی است که شخص در زندگی با آنها مواجه می ‌شود. اگر شخص قادر به تحمل فشارها نباشد رفتارهای کجروانه اتفاق می‌افتد. مصرف الکل ممکن است یک استراتژی برای مقابله با فشارهای اجتماعی باشد.

به گفته کاظمی، الکل غیر از اختلالات جسمی و روانی که ایجاد می ‌کند پیامدهای منفی اجتماعی هم دارد که این پیامدهای منفی اجتماعی هم برای شهروندان و هم برای جامعه می‌تواند وجود داشته ‌باشد. پیامدهای منفی مثل از دست دادن شغل، بیکاری و مشکلات خانوادگی و پیامدهای منفی اجتماعی مانند جرم، دیگرکشی، تجاوز و شایع‌ ترین آن تصادفات رانندگی است.

این جامعه شناس درباره الگوی مصرف الکل در ایران بیان کرد: الکل استاندارد که کیفیت بالایی دارد در میان طبقات بالا استفاده می ‌شود اما الکل تقلبی و دست‌ ساز که ضرر‌های بیشتری دارد توسط طبقات پایین جامعه مصرف می ‌شود و البته خطر بیشتری را هم متوجه آنها می ‌کند.

** دلایل گرایش محدوده سنی 26 تا 35 سال به مصرف الکل

«امان الله قرایی مقدم» جامعه شناس و استاد دانشگاه، درباره مصرف الکل میان جوانان به ایرنا گفته است «کم رنگ شدن مسائل معنوی، تاثیر از بزرگترها، دوستان و همسالانی که به مصرف الکل عادت دارند و همچنین تبلیغ به وسیله رسانه های بیگانه در سریال ها و فیلم ها باعث شده است تا افرادی از جامعه به طرف الکل و دایم الخمر بودن روی بیاورند. یکی دیگر از عواملی که باعث افزایش مصرف الکل در میان افراد جامعه به ویژه جوانان شده تهیه راحت و در دسترس بودن انواع نوشیدنی ها است که در مهمانی ها و محفل های دوستانه به صورت زیادی استفاده می شود.»

«عباسعلی یزدانی» عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران، یکی از دلایل مصرف الکل در جامعه جوانان را الگو و مد شدن این ماده دانسته و تصریح داشته «از دیگر عوامل برای مصرف الکل این است که از اینگونه مواد به عنوان یکی از روش های ایجاد شادی و نشاط در جامعه و فرد استفاده می شود»

**آسیب های انکار مساله مصرف الکل در ایران

یزدانی درباره اهمیت پذیرش مساله مصرف الکل در جامعه گفت: این پذیرفتن باعث می شود که بتوان این مساله را مدیریت کرد. یعنی باید در درجه اول یک آمار مشخص از افرادی که الکل مصرف می کنند تهیه و برای این آمار دقیق برنامه ریزی کرد. باید بیان داشت که برای حل مساله کاهش مصرف الکل نباید از آن فرار و انکار کرد که اگر این نوع نگاه به عنوان یک رویه و عادت در جامعه تبدیل شود برای جامعه بسیار خطرناک خواهد بود و نتیجه اش این می شود که عقل، خرد و مشورت با متخصصان جای خود را به راه حل های پیش پا افتاده خواهد داد.

منبع: گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، 10 مهر 1397