دولت دهم 46 نشریه را توقیـف کـرد!
سرویس اجتماعی خرداد: ماه‌هاست که دولت دهم تمام شده و آمارهای گوناگون از حوزه‌های مختلف در زمان فعالیت این دولت منتشر شده است. در این میان، مطبوعات هم آماری دارند که با مرور کردن‌شان ممکن است مخاطب کمی به فکر فرو رود، تعداد زیاد نشریات توقیفی، لغو مجوزشده و تذکرگرفته، ذهن را به خود مشغول می‌کند.
در حوزه‌ی مطبوعات در آغاز فعالیت دولت دهم، چهره‌ای فعالیت می‌کرد که اگر نگوییم بیشتر از شخص رییس‌جمهور - محمود احمدی‌نژاد - دست کم به اندازه‌ی او، برای بسیاری شناخته‌شده است؛ محمدعلی رامین، مرد توقیف‌های دولت دهم است. کسی که در اولین روز پس از انتخاب شدنش به‌عنوان معاون مطبوعاتی و پیش از گرفتن حکم رسمی و برگزاری مراسم معارفه، امتیاز انتشار یک روزنامه را لغو کرد.
اما پیش از حضور رامین در معاونت مطبوعاتی دولت دهم و در زمان علیرضا ملکیان نیز چند روزنامه توقیف شدند. این گزارش به بررسی روزنامه‌های توقیفی، لغو امتیازشده و تذکرات داده شده به نشریات در دولت دهم می‌پردازد.
سه تذکر، سه توقیف و یک لغو مجوز در دوره‌ی ملکیان
از 17 مرداد تا 10 آبان‌ماه 1388 علیرضا ملکیان عهده‌دار سمت معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. در مدت سه‌ماه نخست فعالیت دولت دهم، دو روزنامه تذکر گرفتند، دو روزنامه توقیف شدند و یک روزنامه لغو مجوز شد. در 16 شهریورماه 1388 اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی به روزنامه‌های «اعتماد» و «آفتاب یزد» تذکر داد.
در 26 مردادماه 1388 روزنامه‌ی «اعتماد ملی» به مدیرمسوولی محمدجواد حق‌شناس توقیف شد و 13 مهرماه 1388 نیز روزنامه‌ی «فرهنگ آشتی» به مدیرمسوولی محمدمهدی امامی ناصری، پس از سه‌ماه انتشار در دوره‌ی جدید و همچنین روزنامه‌ی «آرمان روابط عمومی» به مدیرمسوولی هوشمند سفیدی توقیف شدند. امتیاز روزنامه‌ی «تحلیل روز» به مدیرمسوولی بهمن حاجات‌نیا چاپ شیراز نیز پس از انتشار 756 شماره به‌دستور هیئت نظارت بر مطبوعات استان فارس با استناد به ماده‌ی 6 قانون مطبوعات لغو شد.
61 تذکر کتبی، 9 لغو امتیاز و 15 توقیف حاصل کار رامین
در هیئت‌های نظارت بر مطبوعاتی که محمدعلی رامین ریاست آن‌ها را برعهده داشت، چه بر سر مطبوعات آمد؟
11 آبان‌ماه 1388، نخستین جلسه‌ی هیئت نظارت بر مطبوعات با حضور محمدعلی رامین برگزار شد. در این جلسه، امتیاز روزنامه‌ی «سرمایه» به مدیرمسوولی حسین عبده تبریزی به استناد تبصره‌ی 13 ماده‌ی 11 قانون مطبوعات لغو شد. دلیل لغو امتیاز این روزنامه، تخلفات مکرر از مفاد ماده‌ی 9 قانون مطبوعات اعلام شد.
در گزارش روابط عمومی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی درباره‌ی لغو مجوز این روزنامه آمده است: روزنامه‌ی «سرمایه» علاوه بر تخلفات فوق‌الذکر خارج از زمینه‌ی مصوب (به‌عنوان نشریه‌ای تخصصی با زمینه‌ی علوم انسانی و روش آموزشی و پژوهشی) منتشر می‌شد و مشخصات شکلی مندرج در پروانه‌ی انتشار، از جمله قطع و روش نشریه را نیز بدون اخذ مجوز لازم و تأیید هیئت نظارت بر مطبوعات تغییر داده بود.
دوم آذرماه 1388
هیئت نظارت بر مطبوعات در این روز به روزنامه‌های «همشهری» و «خبر» به‌علت درج مطالب مغایر با قانون مطبوعات، تذکر کتبی ارسال و موضوع برای رسیدگی قانونی، به مرجع قضایی ارجاع شد.
البته روزنامه‌ی «خبر» در همین روز انتشار خود را متوقف کرد. محمد مهاجری - سردبیر این روزنامه - در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا این موضوع را تأیید و اظهار کرد که زمان انتشار دوباره‌ی روزنامه مشخص نیست. او همچنین این موضوع را که شنیده شده وجود برخی فشارها در توقف انتشار روزنامه بی‌تأثیر نبوده است رد نکرد.
در این روز همچنین نشریه‌ی «بهار» بروجرد توقیف شد که در گزارش رسمی منتشرشده از سوی دبیرخانه‌ی هیأت نظارت بر مطبوعات، نامی از آن برده نشده است.
16 آذرماه 1388
هیئت نظارت بر مطبوعات روزنامه‌ی «حیات نو اجتماعی» را توقیف کرد.
30 آذرماه 1388
روزنامه‌ی «اندیشه نو» به‌دلیل تخلف از مفاد ماده‌ی 6 قانون مطبوعات، به استناد تبصره‌ی ماده‌ی 12 این قانون توسط هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف و مقرر شد، پرونده‌ی تخلفات این نشریه به‌منظور رسیدگی، به مراجع قضایی فرستاده شود.
7 دی‌ماه 1388
معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت ارشاد به‌دلیل چاپ مطلبی تحت عنوان «ممانعت از سخنرانی خاتمی، خودجوش یا ...!؟» در روزنامه‌ی هفتم دی‌ماه «آفتاب یزد» به این روزنامه تذکر داد.
14 دی‌ماه 1388
هیئت نظارت بر مطبوعات در جلسه‌ی 14 دی‌ماه، به شش روزنامه‌ی «جمهوری اسلامی»، «فرهنگ آشتی»، «آرمان روابط عمومی»، «کارون»، «آفتاب یزد» و «اعتماد» و همچنین هفته‌نامه‌ی «پنجره» تذکر داد.
16 دی‌ماه 1388
هفته‌نامه‌ی «آفتاب لرستان» توقیف شد.
28 دی‌ماه 1388
لغو امتیاز سه نشریه به‌طور همزمان و تذکر دادن به دو روزنامه از دستاوردهای هیئت نظارتی بود که 28 دی‌ماه سال 1388 تشکیل جلسه داد.
معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت ارشاد در این روز اعلام کرد که در جلسه‌ی 28 دی‌ماه هیئت نظارت بر مطبوعات، روزنامه‌ی «فرهنگ آشتی» و هفته‌نامه‌های «همت» و «موج اندیشه» لغو امتیاز شدند. این هیئت همچنین روزنامه‌ی «فرهنگ آشتی» را با توجه به تخلفات مستمر از مفاد قانون مطبوعات به استناد تبصره‌ی ماده‌ی 11 این قانون، لغو امتیاز کرد. همچنین هفته‌نامه‌های «همت» و «موج اندیشه» به‌علت تخلف از مفاد مختلف قانون از جمله توهین به برخی شخصیت‌های نظام - با وجود اصلاحات اساسی در آخرین ویژه‌نامه‌ی مربوطه با نام «به یاد شهید همت موج اندیشه» براساس ماده‌ی 27 و تبصره‌ی ماده‌ی 11 این قانون لغو امتیاز شدند.
در این جلسه مقرر شد به روزنامه‌ی «آفتاب یزد» به‌علت روند محتوایی پرتخلف، از جمله مطالبی که موجب تبلیغ و تشویق به شرکت در اجتماعات غیرقانونی منجر به اغتشاشات می‌گردد، برای بار دیگر تذکر جدی هیئت نظارت را بگیرد. همچنین برای روزنامه‌ی «اعتماد» به‌دلیل درج مطلبی تحت عنوان «دولت بی‌صدا» در صفحه‌ی چهارم ضمیمه‌ی روز 26 دی‌ماه و به‌کارگیری تعابیر اهانت‌آمیز و منشاء فتنه دانستن دولت جمهوری اسلامی، به استناد تبصره‌ی 4 ماده‌ی 9 و تبصره‌ی ماده‌ی 3 قانون مطبوعات تذکر کتبی هیئت نظارت بر مطبوعات ارسال شد.
10 اسفند 1388
هیئت نظارت بر مطبوعات در جلسه‌ی دهم اسفندماه خود پروانه‌ی هفته‌نامه‌ی سراسری «ایراندخت» و نشریه‌ی استانی «سینا» را لغو کرد و به توقیف روزنامه‌ی «"اعتماد» رأی داد.
در این جلسه به‌خاطر تحریف طنزآلوده‌ی عبارات دینی به مدیرمسوول روزنامه‌ی «کیهان» تذکر داد. همچنین به‌خاطر عدم احترام لازم به شعایر دینی در مطالب منتشرشده، به مدی مسوول روزنامه‌ی «عصر مردم» تذکر داده شد.
23 فروردین‌ماه 1389
نشریه‌ی «سرو» متعلق به منطقه‌ی ابرکوه توقیف شد.
30 فرودین 1389
براساس مصوبه‌ی جلسه هیئت نظارت بر مطبوعات، روزنامه‌ی «بهار» توقیف شد و نشریه‌ی «پنجره» تذکر گرفت.
12 اردیبهشت 1389
در جلسه‌ی این روز هیئت نظارت بر مطبوعات، به روزنامه‌ی «روزان» و پایگاه اطلاع‌رسانی «حقیقت‌نیوز» تذکر داده شد.
27 اردیبهشت‌ماه 1389
روزنامه‌ی «خبر ورزشی» به‌دلیل درج مطالبی که تحریک‌آمیز دانسته شد، تذکر کتبی گرفت.
10 خردادماه 1389
براساس تصمیم هیئت نظارت بر مطبوعات، یک روزنامه‌ی ورزشی و یک ماهنامه‌ی محلی توقیف شدند و به 14 نشریه تذکر داده شد.
روزنامه‌ی «گل» به‌دلیل انتشار تصاویر و مطالب خلاف عفت عمومی و تخلف از بند 2 ماده‌ی 6 قانون مطبوعات و به‌علت اصرار بر تخلفات، به استناد تبصره‌ی ماده‌ی 12 آن قانون و ماهنامه‌ی محلی «بدر» به‌دلیل افترا به مقامات، نهادها و ارگان‌های کشور و پخش شایعات و مطالب خلاف واقع به‌دلیل تخلف از بندهای 8 و 11 ماده‌ی 6 قانون مطبوعات، به استناد تبصره‌ی ماده‌ی 12 آن قانون توقیف شدند.
روزنامه‌های «البرز ورزشی»، «وطن امروز» و «فرهیختگان» هریک دو تذکر به‌دلیل دو مورد تخلف از مفاد ماده‌ی 6 قانون مطبوعات دریافت کردند. به روزنامه‌های «مردم‌سالاری»، «آفتاب یزد»، «جهان اقتصاد»، «آرمان روابط عمومی»، «جمهوری اسلامی»، «جهان صنعت»، «کارون»، «البرز ورزشی» و «خبر ورزشی» و همچنین نشریات «بهداشت روان و جامعه»، «هنر موسیقی» و «راه» به‌دلیل تخلفات محتوایی و شکلی تذکر داده شد.
24 خرداد 1389
هیئت نظارت بر مطبوعات به شش نشریه تذکر داد. روزنامه‌های «آفتاب یزد»، «وطن امروز»، «جمهوری اسلامی»، «پول» و هفته‌نامه‌ی «بصیرت جوانان» از هیئت نظارت بر مطبوعات تذکر گرفتند.
31 خرداد 1389
مجوز فصلنامه‌ی «فرهنگ آموزش» به‌دلیل انتشار مطالب مخالف موازین اسلامی به استناد بند 1 ماده‌ی 6 قانون مطبوعات و تبصره‌ی ماده‌ی 11 آن قانون لغو شد و ماهنامه‌ی «فردوسی»، هفته‌نامه‌ی «رودکی» و ماهنامه‌ی «گلستانه» تذکر گرفتند.
14 تیر 1389
دوهفته‌نامه‌ی «مدینه گفتگو» با گستره‌ی توزیع استان مرکزی به‌دلیل افترا به مقامات و نهادهای کشور و پخش شایعات و مطالب خلاف واقع، توقیف شد. همچنین نشریات «نسیم بیداری»، «رزم‌آور» و «دنیای کاراته» به استناد بند 1 ماده‌ی 6 قانون مطبوعات تذکر دریافت کردند.
5 مهر 1389
مجوز روزنامه‌ی «اندیشه نو» به استناد ماده‌ی 27 و تبصره‌ی 2 ماده‌ی 6 قانون مطبوعات و هفته‌نامه‌ی «بهار زنجان» به‌دلیل انتشار مطالب خلاف عفت عمومی و توهین به مقامات کشور لغو شد.
19 مهر 1389
نشریه‌ی «تالش» توقیف شد و به سه نشریه‌ی «قاصدک شهر»، «کتاب هفت» و «سرنا» و روزنامه‌ی «جمهوری اسلامی» تذکر داده شد.
1 آذر 1389
نشریه‌ی «چلچراغ» به‌دلیل انتشار مطالب خلاف عفت عمومی و اصرار بر تخلفات، مشمول بند 2 و تبصره‌ی 2 ماده‌ی 6 قانون مطبوعات شناخته شد و به استناد تبصره‌ی ماده‌ی 12 قانون مطبوعات توقیف شد.
روزنامه‌های «فرهنگ آشتی»، «آرمان روابط عمومی» و نشریات «نسیم دوستی»، «پردیس»، «خانه بخت»، «فرهنگ مردم» و «خانواده و سرگرمی» نیز تذکر گرفتند.
22 آذر ماه 1389
این تاریخ، آخرین روز حضور محمدعلی رامین در هیئت نظارت بر مطبوعات به‌عنوان معاون مطبوعاتی بود. در این جلسه، به روزنامه‌ی «فرهنگ آشتی» به‌دلیل به‌کار بردن ادبیات نامناسب درباره‌ی معصومین و مراجع عظام، به روزنامه‌ی ورزشی «گل» به‌دلیل انتشار مطالب خلاف عفت عمومی و به نشریه‌ی «گزارش» به‌دلیل عدم پایبندی به رسالت مطبوعاتی، بویژه ضرورت مبارزه با مظاهر فرهنگ استعماری درباره‌ی طرح رسانه‌های بیگانه، تذکر داده شد.
در یک سال و یک ماه حضور رامین در معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دهم، نشریه‌ی «خیام‌نامه»، روزنامه‌ی «آسیا» و نشریه‌ی «نصیر» متعلق به استان بوشهر نیز توقیف شدند که مانند برخی از موارد دیگر، در گزارش‌های رسمی هیئت نظارت بر مطبوعات آورده نشد.
42 تذکر، دو لغو مجوز و توقیف 17 نشریه در دوره‌ی محمدجعفر محمدزاده
پس از برکناری رامین، محمدجعفر محمدزاده - رییس وقت دفتر محمدرضا رحیمی، معاون اول رییس‌جمهور - معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد. او در پایان فعالیتش اعلام کرد که فقط یک روزنامه در زمان حضور او در این معاونت توقیف شد، اما آمارها در این زمینه چه می‌گویند؟
6 دی ماه 1389
در اولین جلسه‌ی حضور محمدزاده در هیئت نظارت بر مطبوعات، روند تذکرات همچنان ادامه داشت. در این جلسه به نشریات «رویش»، «چه خبر»، «رونا»، «خط فاصله»، «همسایه سبز» و «آفتاب اسرار» تذکر داده شد.
14 دی ماه 1389
فصلنامه‌ی «سیاووشان» توقیف شد اما خبر توقیف آن رسما اعلام نشد.
23 اسفند ماه 1389
در حالی که گزارش هیئت نظارت بر مطبوعات بیرون آمد، اما در آن خبری از توقیف نشریه‌ی «صدرا» نبود؛ ولی این نشریه در همان تاریخ توسط هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شد.
23 خرداد 1390
هیئت نظارت بر مطبوعات نشریه‌ی «9 دی» به مدیرمسوولی حمید رسایی را توقیف و پرونده‌ی آن را برای رسیدگی قضایی به دادگاه ارسال کرد.
6 تیر 1390
در این جلسه به 9 نشریه به‌دلیل تخلفات مطبوعاتی و عدول از قانون مطبوعات مانند سیاه‌نمایی فضای جامعه، استفاده‌ی ابزاری از تصاویر، ترویج خرافات، انتشار اخبار بدون منبع خبری و نشر اکاذیب تذکر داده شد؛ اما نامی از آن‌ها برده نشد.
24 مرداد 1390
در این جلسه به روزنامه‌ی «ایران» به‌دلیل انتشار مطالبی خارج از حدود مقرر در ماده‌ی 6 قانون مطبوعات تذکر داده شد.
14 شهریور 1390
هیئت نظارت بر مطبوعات در جلسه‌ی این روز، نشریه‌ی «شهروند امروز» را به‌دلیل انتشار مطالبی خارج از حدود مقرر در ماده‌ی 6 قانون مطبوعات توقیف و به دادگاه معرفی کرد. در این جلسه همچنین هفته‌نامه‌ی «شهر آفتاب» توقیف شد، اما خبر آن رسما از طریق هیئت نظارت بر مطبوعات اعلام نشد. در همین روز براساس دستور صادره از شعبه‌ی 9 بازپرسی دادسرای فرهنگ و رسانه، روزنامه‌ی «روزگار» نیز به‌مدت دو ماه توقیف شد.
26 دی ماه 1390
به پایگاه اطلاع‌رسانی «خبر آنلاین» و روزنامه‌ی «اطلاعات» به‌دلیل درج مطلبی با عنوان «19 دی از نگاهی دیگر» در تاریخ 19 دی‌ماه 90 تذکر داده شد.
از دی‌ماه 1390 تا تیرماه 1391، رسانه‌ها پس از گذراندن یک دوره تنش، چندماه طعم آرامش را چشیدند.
5 تیر 1391
هیئت نظارت بر مطبوعات در این روز به دو روزنامه‌ی سراسری غیردولتی با تخریبی دانستن رویکرد آن‌ها نسبت به منافع ملی و عدم لحاظ کردن مصالح جامعه با استناد به ماده‌ی 3 و ماده‌ی 6 قانون مطبوعات تذکر داد.
همچنین محتوای دو هفته‌نامه‌ی سیاسی بررسی و مقرر شد به‌دلیل سیاه‌نمایی و داشتن رویکرد تخریبی، نسبت به نهادهای حاکمیتی و ایجاد اختلاف بین اقشار جامعه به استناد تبصره‌ی 2 ماده‌ی 5 قانون مطبوعات و نیز تبصره‌ی 4 ماده‌ی 6 این قانون تذکر داده شود.
5 مهر 1391
صبح روز چهارشنبه پنج مهرماه، اداره کل مطبوعات داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به روزنامه‌ی «شرق» به‌دلیل انتشار یک کاریکاتور در صفحه‌ی آخرش تذکر داد؛ اما به‌دنبال این تذکر، هیئت نظارت بر مطبوعات جلسه‌ی اضطراری تشکیل داد و تصمیم به توقیف روزنامه‌ی «شرق» گرفت. مدیرمسوول و کاریکاتوریست این روزنامه نیز بازداشت شدند.
17 مهر 1391
خبرگزاری «وفا» لغو مجوز شد و همچنین نشریه‌ی «کیهان کاریکاتور» به‌دلیل انتشار کاریکاتوری درباره‌ی حضرت یوسف (ع) که موهن دانسته شد، با استناد به مواد 6 و 12 قانون مطبوعات توقیف شد.
13 آذر 1391
هیئت نظارت بر مطبوعات در جلسه‌ی این روز، کاریکاتور منتشرشده در روزنامه‌ی «مغرب» در تاریخ دوم آذرماه را بررسی کرد و آن را مشمول ماده‌ی 6 قانون مطبوعات تشخیص داد و با توجه به تخلفات عدیده‌ی این روزنامه، حضور نداشتن مدیرمسوول و عدم امکان ایفای مسوولیت محوله، تصمیم‌گیری نهایی درباره‌ی این روزنامه را به تعیین تکلیف مدیرمسوول آن از سوی مرجع قضایی موکول کرد.
21 اسفند 1391
در این جلسه‌ی هیئت نظارت بر مطبوعات، امتیاز روزنامه‌ی «مغرب» به‌دلیل نقض حدود قانونی مطبوعات لغو شد و برای نشریه‌ی «رشد معلم» به‌علت درج مطالبی که مصداق تخلف از ماده‌ی 6 قانون مطبوعات تشخیص داده شد، تذکر کتبی فرستاده و مراتب تخلف آن وفق ماده‌ی 12 قانون مطبوعات برای پیگرد قانونی به دادگاه تقدیم شد.
23 اردیبهشت 1391
روزنامه‌های «شرق»، «بهار»، «قانون»، هفته‌نامه‌ی «ستاره صبح»، ماهنامه‌های «گزارش» و «سلام ابرکوه»، همچنین پایگاه‌های اطلاع‌رسانی «الف» و «بولتن‌نیوز» به‌دلیل آنچه تخلف از ماده‌ی 6 قانون مطبوعات اعلام شد، تذکر گرفتند.
30 اردیبهشت 1392
به روزنامه‌های «بهار»، «تابناک»، «حزب‌الله»، «شهروند»، «کیهان»، «وطن امروز» و فصلنامه‌ی «زنده‌رود» به‌دلیل تخلف از ماده‌ی 6 قانون مطبوعات تذکر داده شد.
6 خرداد 1392
به روزنامه‌های «شهروند»، «ایران»، «هفت صبح» و «مردم‌سالاری» به‌دلیل تخلف از ماده‌ی 6 قانون مطبوعات تذکر داده شد.
دوران حضور محمدزاده در معاونت مطبوعاتی، دورانی بود که دولت به روزنامه‌ی خودش - ایران - نیز یک‌بار تذکر داد و حتی یک‌بار این روزنامه تا مرز توقیف پیش رفت.
دوماهنامه‌ی «هابیل» و نشریه‌ی «نسیم بیداری» 10 اردیبهشت 90، نشریه‌ی «پردیس» 9 مهرماه 90، هفته‌نامه‌ی «آب» 26 دی‌ماه 90، هفته‌نامه‌ی «ماه‌رویان» 17 بهمن‌ماه 90، روزنامه‌ی «بامداد» چهارم اسفندماه 90، هفته‌نامه‌ی «اقتصاد و زندگی» سوم مهرماه 91، ماهنامه‌ی «عروسک سخنگو» چهارم دی‌ماه 91 و دوهفته‌نامه‌ی «عبور» 25 دی‌ماه 91 توقیف شدند و توقیف آن‌ها از سوی دبیرخانه‌ی هیئت نظارت بر مطبوعات اعلام رسمی نشد.
البته هرچند که آن سخن محمدزاده را مبنی بر توقیف تنها یک نشریه طبق اسناد موجود نمی‌توان تأیید کرد اما واضح است که دوره‌ی مدیریت او یک تغییر رویکرد واضح را در این زمینه نسبت به دوره‌ی مسوولیت رامین ایجاد کرد.
در مجموع، توقیف 35 نشریه شامل روزنامه، هفته‌نامه، ماهنامه و فصلنامه، لغو مجوز 11 نشریه و یک خبرگزاری و دادن 106 تذکر کتبی به رسانه‌های خبری حاصل کار دولت دهم در حوزه‌ی مطبوعات و رسانه‌هاست.
حال پرسش این است که برای رسانه‌ها با شکل‌گیری دولت یازدهم که در ابتدای فعالیت خود طعم توقیف را چشیدند، چه تغییر محسوسی در این زمینه که یکی از محورهای اساسی شعارهای انتخاباتی رییس‌جمهور بوده است، به اثبات خواهد رسید؟
