دایره بسته انتخاب مدیران

خرداد: در کشور ما ملاحظات و محدودیت‎ها برای انتخاب مدیران، دو سه برابر همه جای دنیاست. بنابراین اگر این نکته را در نظر نگیریم ممکن است در قضاوت خود تا حدودی به سمت بیراهه حرکت کنیم. درواقع در هر جای جهان نیز در انتخاب مدیران و وزیران مسائل مختلفی ظهور و بروز دارد. کافی نیست که بگوییم که در یک موضوع، چه فردی بهترین، سرآمدترین و لایق‎ترین مدیر است. ممکن است لایق‎ترین مدیر در یک مجموعه باشد، اما نمی‎تواند با سایر مدیران هماهنگ و سازگار باشد. ممکن است در مدیریت کشور، لایق‎ترین مدیر باشد که رئیس‎جمهور را قبول نداشته باشد یا رئیس‎جمهور، وی را قبول نداشته باشند. همه این موارد در جای خود قابل تامل است. در کشور، غیر از اینکه رئیس‎جمهور باید مدیران را قبول داشته باشد، مجلس نیز وزیر را قبول داشته باشد و این نگرش‌ها، موضوع را پیچیده می‎کند. طرح این مقولات برای منحرف کردن ذهن خواننده به نهاد یا شخص خاصی نیست، به هر حال همان ضوابط رسمی و قانونی که وجود دارد و نهادهایی که باید از آنها استعلام شود، گاه به حدی دایره انتخاب مدیران بسته می‌شود که کار را بسیار دشوار می‎کند. در عین حال، آقای رئیس‎جمهور باید در نهایت با فردی کار کند، اما نکته مهم این است که دولت، سکانداری دارد که مطابق با سیاست و مدیریت خود تصمیم می‎گیرد. اینکه یک فردی در بین‎ وزارتخانه‎ها جابه‌جا شود، اتفاقی است که در تمام کشورها می‎افتد. جابه‌جا شدن وزرا در کابینه، مساله عجیبی نیست مگر اینکه دو سمت بسیار متناقض باشد. اگر فرض شود که وزیر صمت در جای وزیر علوم قرار گیرد بسیار عجیب است ولی وزارت کار و تامین اجتماعی به نظر می‎رسد که در زمینه بسیار متفاوتی نیست. ماهیت اقتصادی دارد و با نهادهای تولیدی کشور سروکار دارد. اینکه مجلس قبلا می‎خواست وزیری را استیضاح کند، اگر مجلس مجموعا کاراکتر یا شاکله وجود فرد را به عنوان وزیر قبول نداشت به آن رأی اعتماد نمی‎داد. معمولا برای مجلس رأی اعتماد ندادن، آسان‎تر از عزل کردن توسط استیضاح است. بنابراین برای مجلس آسان بود که در چنین شرایطی به گزینه پیشنهادی رأی ندهد. بنابراین مساله‎ای که اتفاق افتاده است پیچیده‎ نیست. اصولا اگر کاندیدای وزارت بتواند یک تعامل خوبی با نمایندگان داشته باشد و نمایندگان، مجموعا طی یک وزن‌کشی او را لایق یک وزارتخانه بدانند جلسه رسمی رأی اعتماد آسان‌تر و روان‎تر برگزار خواهد شد. فضای مجلس، فضای خاصی است که بی‎جهت حول یک شخصیت یا موضوع شکل نمی‎گیرد. البته فراکسیون‎های مجلس نیز حضور دارند و اختلاف نظراتی نیز بین آنها وجود دارد. اما فردی که می‎خواهد به عنوان وزیر انتخاب شود مجموعا کل مجلس به عنوان سمبل ملت، وزیرپیشنهادی معرفی شده را به نوعی وزن‎کشی می‎کند که در حد یک وزارتخانه است یا خیر. این نکته در فضای مجلس بسیار مهم است. صرف نظر از اینکه چه استدلالاتی داشته باشد. ممکن است یک وزیر استدلالات کاملی داشته باشد و برنامه کاملی را نیز ارائه کند ولی وقتی در معرض سوال یا چالش قرار می‎گیرد نتواند خود را به خوبی نشان دهد. مجلس به چنین فردی در این شرایط، رأی نمی‎دهد. به هر حال، همگان مجموعا با هر سلیقه و نظری که دارند باید به نهادهای قانونی کشور و همچنین به رئیس‎جمهوری که به او رأی داده‎اند، احترام بگذارند. حق هر شهروند است که در مورد عملکردها نظر دهد و نقد و انتقاد داشته باشد. برای مثال انتقاداتی به آقای شریعتمداری وارد شده بود ولی به نظر می‎رسد که ایشان موفق شده است که به اشکالات وارده از سوی مجلس، پاسخ دهد و اگر با توجه به اتهاماتی که مطرح بود، پاسخ قانع‎کننده‎ای نمی‎داد، نمی‎توانست رأی اعتماد را کسب کند.

* استاد دانشگاه

*روزنامه آرمان