ایرادات شورای نگهبان درباره موافقتنامه پاریس درست است
خرداد: احمدعلی کیخا رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس از بررسی توافقنامه پاریس در روزهای آتی خبر داده است. وی با ابرازنگرانی درباره هزینه سنگین پیوستن به این توافق اعلام کرد ایرادات شورای نگهبان به لایحه دولت کاملا منطقی است و دولت باید در این رابطه پاسخگو باشد.
آنچه می‌خوانید متن گفت‌وگوی «فرهیختگان» با این نماینده مجلس است.
**لطفا درباره مسیر قانونی که معاهده پاریس تا امروز طی کرده است، توضیح بفرمایید. اینکه دولت چه زمانی لایحه را به مجلس ارائه کرد و در مجلس چه تصمیمی گرفته شد و شورای نگهبان چه ایراداتی گرفت.
موافقتنامه پاریس دو سال پیش در مجلس بررسی شده و برای شورای محترم نگهبان رفته است. شورای نگهبان هم دو ایراد گرفته؛ یکی به ماده 23 و یکی به بندهای 8 و 9 ماده 4 آن است.
چند روز پیش جلسه‌ای در کمیسیون کشاورزی برگزار کردیم و صحبت‌های دولتی‌ها و بخش خصوصی را شنیدیم. نمایندگان شورای نگهبان نیز صحبت‌های خود را مطرح کردند. ماده 23 که شورای نگهبان به آن ایراد گرفته، تنفیذ ماده 15 کنوانسیون تغییرات آب و هواست که قبلا در دهه 70 تصویب شده و آن زمان هم ایرادی به آن گرفته نشد، درحالی که شورای نگهبان آن زمان وجود داشت. درباره بند 8 و 9 ماده 4 هم ماجرا به این صورت است که ارجاع به تصمیمات نشست بیست ویکم کنوانسیون تغییرات آب و هوا می‌شود که این قضیه به برنامه‌های ملی و صنعت ملی کشور برمی‌گردد که در ارتباط با بحث کاهش گازهای گلخانه‌ای است.
در این باره شورای نگهبان معتقد است آن تصمیمات باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد و به نظر ما هم حرف شورای نگهبان کاملا درست است. به دلیل اینکه طبق این سند دولت مجموعه اقداماتی را پذیرفته و این تعهدات بار مالی برای کشور دارد که باید مشخص شود این بار مالی با توجه به شرایط کشور از چه محلی تامین می‌شود. این سند بعد از ارائه لازم‌الاجراست و هر پنج سال بازنگری می‌شود. اما به نظر می‌رسد تعهدات بیش از آن چیزی است که در برنامه اولیه پذیرفتیم. اگر اینها درست باشد باید مجلس توجه بیشتری نسبت به برنامه مشارکت ملی داشته باشد که به صورت داوطلبانه از طرف دولت ایران مطرح شده است.
کارگروهی مرکب از کمیسیون، شورای نگهبان و سازمان محیط‌زیست تشکیل شده و قرار است این موضوعات بررسی و نتیجه نهایی هم به مجلس اعلام شود.
**این موضوع را دو سال پیش دولت در قالب یک لایحه به مجلس ارائه داده است. این لایحه شامل چه چیزی بوده است؟
اصل سند در پیوست لایحه نبوده است.
**شورای نگهبان هم اصل سند را مطالبه کرده است؟
بله. در واقع شورای نگهبان متن تعهداتی که به کنوانسیون داده شده را خواسته است تا در جریان تعهدات و مطابقت آن با قانون اساسی با خبر شود.
**ظاهرا این «سند تعهدات» دو سال پیش در هیات وزیران تصویب شده و ترجمه انگلیسی برای کنوانسیون آب و هوایی فرستاده شده و اظهارات وزیر نیرو هم حاکی از آن است که این سند تعهدات الان درحال اجراست. شما به‌عنوان رئیس کمیسیون کشاورزی از این موضوع خبر دارید؟
دراینکه ما به‌عنوان یکی از اعضای جامعه بین‌الملل خود را مکلف می‌دانیم در امر اصلاح الگوی مصرف انرژی و کاهش گازهای گلخانه‌ای مشارکت داشته باشیم، تردیدی نیست و حتما باید انجام شود. اما بحث بر سر «سند تعهدات» است که این سند بر مبنای آنچه گفته می‌شود، اگر مثلا تا سقف 50 میلیارد دلار هزینه داشته باشد به نظر من حق مجلس است، بداند این پول چگونه تامین می‌شود و چه بار هزینه‌ای را به کشور و برنامه‌های توسعه‌ای کشور تحمیل خواهد کرد. اینها از مسائلی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. اجازه دهید جمع‌بندی کارگروه برای ما ارسال شود تا بتوانیم بررسی کنیم.
**نتیجه این کارگروه چه زمانی مشخص می‌شود؟
در حال انجام است و انشاءالله تا همین هفته به سرانجام می‌رسد و نتیجه هم به مجلس ارائه می‌شود.
**به‌عنوان کسی که در حوزه اقتصادی و به‌خصوص اقتصاد محیط‌زیست صاحب‌نظر هستید، می‌خواهم سوالی از شما بپرسم. درحالی که کشوری مثل آمریکا که همواره حداکثر منافع را برای خود می‌خواهد، این معاهده را به ضرر منافع خود می‌داند و از آن خارج می‌شود، کشوری مثل روسیه بخش قابل‌توجهی از گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کند اما عضو این معاهده نمی‌شود، کشورهای عضو هم مثل قطر، عربستان و دیگران تعهد مشخصی نمی‌دهند، چرا جمهوری اسلامی که همواره از ناحیه تعهدات بین‌المللی ضربه خورده است باید تعهدات مشخص و پرهزینه‌ای را به‌صورت داوطلبانه بپذیرد؟ آیا توجیهی برای این رفتارها وجود دارد؟
به‌طور کلی و فارغ از برخوردهایی که برخی دولت‌ها از خود بروز می‌دهند، آنچه مسلم است آب و هوا تغییر کرده و بخشی از این تغییر درنتیجه فعالیت‌های بشر است و نکته دیگر این که همه می‌دانیم ابنای بشر در سراسر دنیا به یک اندازه اثرگذار نبوده‌اند و برخی دولت‌ها بیشتر اثر گذاشتند و برخی اثرگذاری کمتری داشته‌اند. از سوی دیگر در ارتباط با اثرات سوء تغییرات اقلیمی هم به یک اندازه متاثر نبودند. این فرضیه را همه می‌دانیم، اینکه ضرورت دارد جامعه جهانی دور هم بنشینند و در رابطه با مسائل اقلیمی تلاش کنند، تردیدی نیست.
برداشت بنده این است که ما هم به‌عنوان یک عضو فعال جامعه جهانی بهتر است خارج از گود نباشیم. اما در اینجا دو مساله وجود دارد. یکی سهمی است که کشورها و ملت آنها در ایجاد گازهای گلخانه‌ای دارند و دیگری هزینه‌ای است که از سمت تغییرات اقلیم متحمل می‌شوند، این بحثی است که باید با هم بررسی شود. وقتی این را می‌بینم تردیدی ندارم که باید عضو این کنوانسیون شویم اما شرایط عضو شدن را که تعریف می‌کنیم باید هوشمندانه و درست باشد.
اینکه چه زمانی و با چه شرایطی به این کنوانسیون بپیوندیم و اینکه سند تعهدات ارائه‌شده کمی یا کیفی باشد باید مشخص شود. اگر قرار است هدف کمی داشته باشد چگونه هدف‌گذاری کنیم و چه مسائلی را در این رابطه باید لحاظ کنیم. اینها ملاحظاتی است که بحث‌های کارشناسی جدی‌تری می‌خواهد. من فکر می‌کنم لازم است جدی‌تر به این امر رسیدگی شود. من با تعدادی از دوستان مخالف پیوستن به این کنوانسیون صحبت کردم. نقدهای جدی به لایحه و کار دولت داشتند و صحبت آنها هم همین بود که مساله بسیار ساده گرفته شده و نباید این‌طور باشد. این موضوع باید با دقت و مرحله به مرحله بررسی شود.
اختلاف‌نظری در کلیت وجود ندارد و ما می‌خواهیم منافع ملی مملکت حفظ شود و در این هیچ تردیدی نداریم، چه آنهایی که در مجلس هستند و چه کسانی که در دولت هستند و چه صاحبنظران علمی که هستند. همه باید بپذیریم دغدغه حفظ منابع ملی کشور را داریم ولی هر کسی از زاویه‌دید خود نگاه می‌کند و ممکن است جوانب دیگر موضوع را نبیند و باید حرف‌ها شنیده و درست تحلیل شود و تنها باید از منظر منافع ملی کشور راجع به این مساله اظهارنظر شده و تصمیم گرفته شود.
به نظر من ایراد به شورای نگهبان - تا این لحظه که اطلاعاتی گرفتم و بررسی کردم- وارد است و دولت باید سند تعهدات ملی را ارائه دهد. این سند برای کشور تعهدات مالی ایجاد می‌کند و تاثیر بر بودجه کشور دارد. مجلس شورای اسلامی باید در این‌باره نظر دقیق بدهد. مجلس باید بداند در چند سال آینده مثلا 50 میلیارد دلار برای این کار باید هزینه کند و خود را برای این کار آماده و انتظارات خود را در این راستا تنظیم کند.
**آیا دولت تا امروز جوابی به ایرادهای شورای نگهبان داده است؟
در آن جلسه‌ای که چند روز پیش برگزار شد دولتی‌ها هم آمدند. فعلا جواب مشخصی داده نشده اما همان‌طور که گفتم قرار است در قالب یک کارگروه مشترکی بین دولت، مجلس و شورای نگهبان اطلاعات مورد‌نیاز از طرف دولت ارائه شود تا به بحث و بررسی گذاشته شود و بعد از آن انشاءالله در این باره تصمیمی گرفته خواهد شد.
