ادعای گره زدن از کجا آمد؟
آیا واقعا اتحادیه اروپا، INSTEX را به FATF مشروط کرده است؟
خرداد: با وجود انتقادات گسترده طی هفته اخیر، بررسی دقیق نشان می‌دهد نه در بیانیه سه کشور در مورد سازوکار مالی ساحات یا همان INSTEX و نه در بیانیه اخیر شورای اروپا، درباره مشروط کردن سازوکار مالی به FATF مطلبی نیامده است.
* ادعای گره زدن از کجا آمد؟
حدود 6 روز از زمان انتشار بیانیه سه وزیر اروپایی در خصوص راه‌اندازی کانال مالی اینستکس (INSTEX) یا همان ساحات می‌گذرد و در این مدت، برخی منتقدان، تلاش کردند این گزاره را جا بیندازند که اتحادیه اروپا شرط کرده که شرط اجرایی شدن INSTEX، اجرای برنامه اجرایی یا همان اکشن پلن FATF است.
برای مثال، روز دوشنبه روزنامه کیهان در ستون خبر ویژه صفحه دوی خود نوشته: «سه کشور (یعنی آلمان، فرانسه و انگلستان) شرط اجرای بسته پر از خالی خود را اجرای همه اکشن‌پلن FATF از جمله کنوانسیون سی‌اف‌تی و پالرمو قرار داده‌اند.
دیروز هم محسن رضایی در توئیتی نوشته: «کانال «حمایت از تجارت» اروپایی یک کانال تهاتری و کالایی است. بعد از این همه معطلی، گره زدن پالرمو و CFT به INSTEX نوعی باج خواهی است. اروپایی‌ها به تعهدات خود در مقابل برجام عمل کنند. برای ما شروط جدید نگذارند. اروپایی‌ها به تعهدات خود در مقابل برجام عمل کنند. برای ما شروط جدید نگذارند.»
* انتظار یا اجبار؟
اما آیا واقعا اروپایی‌ها چنین شرطی را برای ما گذاشته‌اند؟ بیایید ابتدا نگاهی به متن بیانیه سه کشور کنیم. در بخشی از این بیانیه که به FATF پرداخته شده؛ آمده است:
(T)he E3 expect Iran to swiftly implement all elements of its FATF action plan.
فعلی که در اینجا آمده Expect است و در زبان انگلیسی به انتظار داشتن ترجمه می‌شود. اما آیا ممکن است که ترجمه حقوقی این فعل، متفاوت باشد؟ پاسخ منفی است. در لغت‌نامه معتبر حقوقیLaw Black هم آمده که معادل حقوقی فعل Expect این چنین است:
To await; to look forward to something intended, promised, or likely to happen.
تقریبا تمامی این فعل‌ها، به همان معنای انتظار داشتن و در جایی هم که فعل Promise یا همان قول دادن و تعهد داشتن آمده، قبل از آن پیشوند Look forward آمده که باز هم به معنای این است که انتظار دارند چنین تعهدی داده شود.
روشن است که فعل انتظار داشتن، بار معنایی الزامی ندارد و اگر قرار بود که سه کشور، در اینجا چیزی را شرط کنند، باید از افعال دیگری مانند Must استفاده می‌کردند.
* اظهارات سه مقام ارشد دیپلماتیک
جالب است بدانید که در این زمینه، تاکنون سه مقام ارشد دیپلماتیک ایران نیز اظهار نظر داشتند و هیچ یک تایید نکردند که چنین شرطی گذاشته شده است.
آن طور که علی نجفی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی به تسنیم گفته، محمد جواد ظریف، 15 بهمن ماه در مجلس گفته «ضمن رد ارتباط اینستکس با FATF تأکید کرد که «این ارتباط را نمی‌پذیریم و حتی اعتراض کردیم که اقدام دیرهنگام اروپا در ارائه این سازوکار نمی‌تواند مشروط باشد.»
بهرام قاسمی هم در روز 16 بهمن و در قالب مصاحبه منتشر شده در خبرگزاری فارس گفته «اصولا اصلا قرار نبود و نباید ارتباطی بین این سازوکار و مسائلی دیگر مثل FATF و.... برقرار کنند.»
و بالاخره اینکه بعیدی نژاد، سفیر ایران در لندن هم دو روز پیش در توییتر نوشته: «اروپا حق ندارد برای اجرای کانال مال جدید شرط بگذارد. این اقدام در اجرای تعهدات آن‌ها در برجام است که با تاخیر هم همراه است. البته در بیانیه مشترک EU3 پیوستن ایران به ترتیبات FATF به عنوان شرط نیامده بلکه بعنوان «انتظار» از ایران آمده، که آن هم بعلت دخالت سیستم بانکی در پرداخت‌ها می‌باشد.»
این جمله بعیدی‌نژاد در واقع توضیح جمله‌ای است که قبل از آن جمله مناقشه‌برانگیز در مورد FATF در بیانیه سه کشور آمده و در آن گفته شده:
INSTEX will function under the highest international standards with regards to anti-money laundering, combating the financing of terrorism (AML/CFT) and EU and UN sanctions compliance
در این بخش، سه کشور بیان می‌کنند که سامانه ساحات، تحت بالاترین استانداردهای مربوط به ضدپولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم و نیز مطابقت با تحریم‌های اتحادیه اروپا و سازمان ملل فعالیت خواهد کرد و بنابراین از این جهت است که اتحادیه اروپا «انتظار» دارد که استانداردهای مربوط به اکشن پلن FATF اجرا شود.
و در پایان اینکه آیا بند 5 از بیانیه 12 بندی اخیر شورای اروپا را نمی‌توان قرینه‌ای برای شرط بودن FATF دانست؟
* اجبار در بیانیه اروپاست؟
باز هم باید معنا را در دل یک فعل جست‌وجو کرد. در این بیانیه آمده است:
The Council welcomes the progress on the necessary reforms and urges Iran to adopt and implement the necessary legislation pursuant to its commitments under the Financial Action Task Force (FATF) Action Plan.
در زبان انگلیسی یک عبارت فعلی به عنوان urge (one) to (do something) وجود دارد که معنای آن دعوت کردن و تشویق کردن است و نه الزام کردن. با این حال، اساسا در این بیانیه از ارتباطی بین INSTEX و FATF صحبتی نشده است و از این معلوم نیست چرا وزارت خارجه در بیانیه خود در واکنش به این جمع‌بندی شورای اروپا بیان کرده است: «مرتبط کردن اجرای این سازو کار که از تعهدات ذاتی برجامی است با الزامات نهادهایی چون FATF غیر قابل قبول است.» در شرایطی که متن‌های موجود، هیچ شرطی برای ارتباط این دو به هم، به ما نشان نمی‌دهند؛ به نظر می‌رسد که وزارت خارجه نباید در این موارد برای رضایت برخی از جوسازی‌های داخلی، نسبت به تایید برخی از سخنان نادرست آن‌ها اقدام کند.
