سوریه ادلب و ترکیه!
خرداد: به گزارش اصلاحات نیوز؛ صابر گل عنبری نوشت:
به گزارش خرداد ،استان ادلب به مساحت 6100 کیلومتر در شمال سوریه و در نزدیکی مرز ترکیه واقع است. این استان تنها منطقه باقیمانده در دست مخالفان مسلح سوری است که از حدود دو ماه پیش حملات برای بازگرداندن این استان به سیطره دولت سوریه کلید خورده و ظرف دو هفته اخیر شدت و پیشروی سریع السیری داشته است. نبرد ادلب برای همه طرف‌های نزاع سرنوشت‌ساز و از اهمیتی ژئواستراتژیک برخوردار است و در واقع موازنه قدرت و معادلات سیاسی آینده سوریه به سرنوشت همین نبرد گره ناگسستنی خورده است.
از یک طرف، پس از این که در دو سال اخیر موازنه قدرت میدانی به نفع نظام سوریه تغییر یافت، به نظر می‌رسد مثلث دمشق، تهران و مسکو می‌خواهد با گرفتن ادلب از معارضان دو هدف را محقق گرداند: نخست این که پرونده مخالفان لا اقل در بعد نظامی مختومه شود و به تبع آن با گرفتن برگه ادلب، تنها اهرم فشار نظامی از آن‌ها در هر گونه مذاکرات سیاسی در آینده سلب شود و اینچنین بدون هیچ گونه پشتوانه میدانی وارد کارزاری سیاسی شوند که برآیند آن از هم اکنون معلوم خواهد بود. دوم این که دست ترکیه از تاثیرگذاری بر معادلات داخلی سوریه کوتاه شود و یا به حداقل ممکن برسد.
به نظر می‌رسد تصور این بود که ترکیه مانند دیگر تجارب پیشین چون نبرد حلب و غیره رفته رفته در ادلب نیز با امر واقع کنار خواهد آمد و تمام هم و غم خود را معطوف منطقه کُردی سوریه به عنوان یک کانون خطر ژئوپلیتیکی خواهد کرد. اما با وجود این که پیشروی‌های سریع دو هفته اخیر ارتش سوریه و نیروهای همپیمان آن با حمایت هوایی روسیه، ترکیه را در مظان اتهام معامله و ساخت و پاخت با مسکو قرار داد، ولی واکنش تند در روزهای اخیر نشان داد که نگاهی حیثیتی به این نبرد دارد و به این آسانی با از کف رفتن ادلب به عنوان نقطه ثقل تاثیرگذاری خود بر معادلات کنونی و آتی سوریه کنار نمی‌آید.
انگیزه ترکیه از اتخاذ چنین موضعی و درگیر شدن با نیروهای دولت سوریه، نه صرفا بحث هجوم گسترده آوارگان ادلبی به مرزهای ترکیه و تبعات آن و یا کشته شدن چند نظامی تُرک، بلکه جلوگیری از حذف خود از معادلات سیاسی همسایه جنوبی است که اگر این مهم تحقق یابد، پیامدهای مهم دیگری نیز خواهد داشت؛ از یک سو، در عرصه داخلی ترکیه حزب آک پارتی را با چالش‌هایی در برابر جریان اپوزیسیون مواجه خواهد کرد و چنین اتفاقی حمل بر شکست سیاست خاورمیانه‌ای و سوری حزب حاکم خواهد شد و از سوی دیگر، موقعیت ترکیه را نزد نیروهای مخالف سوری به عنوان قدرتی قابل اتکا زیر سوال خواهد برد و همین مساله می‌تواند این نیروها را حتی از همراهی با ترکیه در جنگ با نیروهای کُردی در شمال و شرق فرات منصرف کند.
واقعیت این است که پس از کنار کشیدن جمع "دوستان سوریه” و حرکت برخی اعضای این جمع چون عربستان و امارات در جهت آشتی با نظام سوریه، ترکیه در حمایت از مخالفان سوریه تنها ماند و در نتیجه آن برای حفظ حداقلی نفوذ خود در سوریه از طریق ابقای سلطه سرزمینی نیروهای مورد حمایتش، به ناچار وارد روند آستانه شد؛ روندی که تا اینجا برآیندی خاص برای ترکیه نداشته و طرف مقابل به خوبی از آن به عنوان پوششی برای بازپس گیری تدریجی مناطق تحت تصرف مخالفان استفاده کرد و اکنون نیز پلان آخر این ماجرا در حال اجراست.
به هر حال، اکنون سهم ترکیه از بحران سوریه ماندن بیش از سه میلیون آواره بر روی دست آن و تهدیدات ژئوپلیتیکی ناشی از موجودیت شبه خودمختار کُردی در شمال و شرق سوریه است. البته اگر این گمانه را بپذیریم که احتمالا ترکیه بر سر ادلب در قبال تعهد طرف روسی برای سیطره مجدد ارتش سوریه بر مناطق تحت کنترل کُردها معامله‌ای کرده باشد، که باز ثمن خود را نقدا در مقابل امری نسیه پرداخت کرده است و با وجود حضور نیروهای آمریکایی در این مناطق، تحقق چنین مساله‌ای به این سادگی نیست. البته، این احتمال هم در حد خود چندان قوی نیست و گمانه‌ای ضعیف است.
به هر حال، به نظرم به دنبال واکنش تند ترکیه، احتمالا روسیه فعلا از شیب تند حملات بکاهد و از این رو، مساله ادلب اندکی کشدار شود. مسکو که چند سالی است تلاش می‌کند تا ترکیه را از بلوک غرب جدا و به خود نزدیک کند، بعید است به خاطر ادلب روابطش رابا ترکیه بحرانی کند و احتمالا تا حدودی نگرانی‌های آنکارا را مدنظر قرار دهد.
لب کلام این که دیر یا زود مساله ادلب نیز به طریقی تمام خواهد شد و می‌توان آن را آخرین پلان از جنگ داخلی در سوریه دانست، اما نمی‌توان آن را پایان بحران داخلی در این کشور قلمداد کرد. تازه بعد از ادلب بخش جنجالی دیگر بحران سوریه شروع خواهد شد. به نظرم، در این دوره روسیه به شکلی غیر مستقیم بیش‌تر تلاش خواهد کرد تنها بازیگر فعال ما یشاء در سوریه باشد و در این راستا احتمالا به تغییر ساختار قدرت در دمشق و جابجایی چهره‌ها بیندیشد.
