شروط ترامپی تیم بایدن برای بازگشت به برجام
با نزدیک شدن بایدن به کاخ سفید صدای هم تیمی‌های او که مواضعی شبیه به دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا درباره توافق هسته‌ای با ایران دارند، بیشتر شنیده می‌شوند.
خرداد: وزارت امور خارجه، از مهم‌ترین سمت‌هایی است که گمانه‌زنی‌هایی درباره جانشین مایک پمپئو مطرح شده است. سوزان رایس، سفیر سابق سازمان ملل و مشاور سابق امنیت ملی و تونی بلینکن معاون اسبق وزیر خارجه و معاون امنیت ملی با اصالت یهودی دو چهره‌ای هستند که احتمال می‌رود بر کرسی پمپئو تکیه بزنند. بلینکن از چهره‌های بانفوذ پشت‌پرده در مذاکرات هسته‌ای با ایران است. او تصمیم ترامپ را برای خروج از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ اقدامی که به اسرائیل آسیب می‌رساند، می‌داند. بلینکن در گفتگو با سی‌بی‌اس نیوز می‌گوید: «اگر ایران با پایبندی کامل به توافق هسته‌ای برگردد، ما هم همان کار را خواهیم کرد. اما آن را به عنوان سکویی در همکاری با متحدان‌مان در جهت محکم‌تر کردن و طولانی‌تر کردن این توافق به کار می‌گیریم و همزمان به نحو مؤثرتری با سایر اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران مقابله خواهیم کرد.»بلینکن چندی پیش نیز در مصاحبه‌ای گفته بود: «حتی اگر تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران به حالت تعلیق درآید، ما تحریم‌های غیر هسته‌ای را به عنوان اهرمی علیه رفتار‌های نادرست ایران در سایر حوزه‌ها ادامه خواهیم داد.»
علاوه بر این افراد، از کریس کونز، سناتور ایالت دلاوِر نیز به عنوان چهره احتمالی وزارت امور خارجه یاد شده است. کونز نیز درباره بازگشت کشورش به توافق هسته‌ای موضع گرفت و با تأکید بر اینکه از جانب خودش صحبت می‌کند به خبرگزاری رویترز گفت: «پیش از آنکه از بازگشت به برجام حمایت کنم واشنگتن به راهی برای اعمال محدودیت بر برنامه موشکی و حمایت آن‌ها از گروه‌های نیابتی نیاز دارد. این موارد باید محقق شود.»
سناریو ۳ یا ۴ ماهه دولت بایدن
در امریکا و در اردوگاه دموکرات‌ها هم به مسیر بازگشت به برجام به عنوان مسیری هموار نگاه نمی‌شود. جو لیبرمن، نماینده سابق ایالت کانتیکت از حزب دموکرات در مجلس سنا، روز پنج شنبه توافق‌های سازش برخی کشور‌های عربی با رژیم صهیونیستی را توافق‌های واقعی صلح دانست، اما درباره مذاکره با ایران گفت: «اگر دولت بایدن برای مذاکره با ایران عجله کند، ما به دوره‌ای به مراتب بدتر باز خواهیم گشت.»وی با ابراز نگرانی از رویکرد دولت بایدن در برابر ایران، توافق هسته‌ای دولت اوباما با تهران را اشتباه دانست و از تداوم فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی حمایت کرده است. برخی مقامات سابق امریکایی و اروپایی به شبکه ان‌بی‌سی نیوز گفته‌اند دولت جو بایدن به‌جای برداشتن یکباره تحریم‌ها در ارتباط با برجام، احتمالاً سناریویی سه تا چهار ماهه را برای این منظور در نظر بگیرد و اولین گام می‌تواند این باشد که ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کند و در عوض چند سطح از تحریم‌ها بر‌داشته شوند. گام بعدی نیز می‌تواند این باشد که ایران نهایتاً از برجام تبعیت کند و در نتیجه تمام تحریم‌های هسته‌ای بر‌داشته شوند.
این شبکه خبری امریکایی در ادامه اذعان کرد که اگر بایدن و حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در پی دستیابی به یک توافق باشند، رسیدن به دستور‌العملی که به امریکا اجازه دهد به برجام باز‌گردد و ایران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را کاهش دهد، آسان نخواهد بود.
ضمن اینکه دولت بایدن پس از ادامه روند این توافق باید برای برداشتن تحریم‌هایی که دونالد ترامپ علیه ایران از جمله بانک مرکزی این کشور اعمال کرده تصمیم بگیرد، چرا که بسیاری از تحریم‌هایی که ترامپ اعمال کرده به فعالیت‌های هسته‌ای ایران ربطی ندارد، بلکه به موشک‌های بالستیک، مسائل حقوق بشر و حمایت از جنبش حزب‌الله و حماس ارتباط دارد.
الیوت آبرامز، نماینده امریکا در امور ایران روز جمعه در گفتگو با شبکه خبری العربیه درباره از دست رفتن اهرم‌های فشاری که ترامپ با خروج از برجام به دست آورده هشدار داد و گفت: «اگر شما تلاش کنید که به برجام برگردید و خیلی ساده تمامی اهرم‌های فشار را کنار بگذارید، نتیجه برای امریکا و تمامی دوستان و شرکا در منطقه و تمامی همسایگان ایران مایه تأسف خواهد بود.» وی گفت که کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ علیه ایران تا هفته پایانی که رئیس‌جمهور در کاخ سفید حضور دارد ادامه خواهد یافت و تحریم‌های بیشتری در ماه‌های نوامبر و دسامبر خواهد بود.
بازگشت به برجام آسان نیست
بازگشت یا عدم بازگشت امریکا به برجام برای اروپایی‌ها هم مهم است. آن‌ها در عین حال که سعی می‌کنند خود را زخم خورده سیاست‌های ترامپ نشان دهند، از موانع موجود برای بازگشت به توافق هسته‌ای سخن می‌گویند.
آبرامز در گفتگو با الشرق‌الاوسط گفته که کشور‌های اروپایی هم خواستار تمدید بند‌هایی از برجام هستند که با گذشت زمان منقضی می‌شوند و می‌گوید: «متحدان اروپایی ما ممکن است تمایل داشته باشند ما به برجام برگردیم، ولی آن‌ها خودشان هم می‌خواهند از این توافق فراتر بروند.» وی اضافه کرد: «روشن است که آن‌ها هم خواستار رسیدگی به برنامه موشکی ایران، یا صادرات تروریسم توسط ایران هستند و آن‌ها هم می‌خواهند بند‌های زوال‌پذیر برجام برای سال‌های بیشتری تمدید شوند.»
جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا احیای برجام را اقدامی ساده نمی‌داند. بورل با وجود تعهد بایدن به توافق هسته‌ای ایران در گفتگو با نشریه «تایم» دلیل دشواری مسیر بازگشت به توافق هسته‌ای را سست شدن اعتماد امضا‌کنندگان توافق به امریکا در پی اقدام ترامپ در خروج از برجام می‌داند.
بورل که ادعا کرد مذاکرات مقدماتی می‌تواند به سرعت پس از تحلیف بایدن آغاز شود، در این باره به تایم گفت: «این توافق فقط یک توافق هسته‌ای نیست. این یک توافق اقتصادی است و ایران انتظار دارد مبادله‌ای برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای خود داشته باشد. این توافق تنها راه جلوگیری از تبدیل شدن ایران به یک قدرت هسته‌ای است. فکر نمی‌کنم راهکار دیگری باشد.»
ترامپ اروپا را بیدار کرد
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه این گفتگو موضع‌گیری رئیس‌جمهور امریکا علیه اروپایی‌ها طی چهار سال گذشته را یکی دیگر از عوامل دشوار بودن همکاری همچون گذشته توصیف کرد و گفت: «شما هرگز نمی‌توانید تاریخ را به عقب برگردانید. طی چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ، او اتحادیه اروپا را «دشمن» توصیف کرد و بر کالا‌های اروپایی تعرفه‌هایی وضع کرد. این اقدامات این احساس دائمی را برای اروپایی‌ها به وجود آورد که لزوماً نمی‌شود به حمایت ایالات متحده اعتماد کرد. ترامپ نوعی بیدارکننده بوده است و من فکر می‌کنم ما باید بیدار بمانیم، ما نمی‌توانیم بگوییم خب ترامپ دیگر نیست، ما می‌توانیم به حالت قبلی خود برگردیم.»
