کشور‌های عضو برجام، پس از مصوبه مجلس چه تصمیمی درباره ایران خواهند گرفت؟
مصوبه مجلس در مورد برجام، راه طولانی تا اجرایی شدن ندارد، اما این موضوع می‌تواند ایران را به نقطه نخست درگیری با جامعه جهانی برگرداند.
خرداد: مصوبه مجلس در مورد توافق هسته‌ای در حالی هفته گذشته تصویب شد که دولت مخالفت خود را از همه تریبون‌های موجود اعلام کرد. مصوبه روز سه شنبه مجلس با عنوان" طرح راهبردی برای کاهش تحریم ها" پیش از این از سوی نمایندگان مجلس ارائه شده بود. اما پس از ترور دانشمند هسته ای، محسن فخری زاده، نمایندگان خواهان سرعت بخشیدن به تصویب و اجرای این طرح شدند. اما ناظران معتقدند این طرح می‌تواند لطمه‌های جبران ناپذیری به دیپلماسی کشورمان بزند. چرا که حالا در‌های حل و فصل دیپلماتیک مشکلات باز شده، این مصوبه می‌تواند اوضاع را به عقب برگرداند.
رئیس جمهور با اعلام مخالفتش از نمایندگان خواسته تا اجازه دهند دیپلمات‌هایی که به موضوع احاطه دارند، کار خود را به ثمر برسانند. او این طرح را برای کشور مضر توصیف کرده است. از سوی دیگر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان هم می‌گوید اگر مصوبه هسته‌ای مجلس "همه مراحل قانونی" را طی کند دولت موظف به اجرای آن است، اما پایبندی آمریکا و اروپا به تعهداتشان در توافق هسته‌ای می‌تواند مانع از اجرایی شدن آن شود.
نگرانی‌ها بابت چیست؟
مجلس می‌گوید یک ماه وقت داده تا ایران بتواند از برجام سود ببرد وگرنه بر اساس مصوبه تعیین شده، ایران پروتکل الحاقی را متوقف و غنی سازی بیست درصدی را شروع خواهد کرد. با موافقت شورای نگهبان، این فرصت یک ماهه اغاز شده و دولت موظف است تا در صورتی که طرفین باقی مانده در برجام، تحریم‌ها را رفع نکرده و مشکلات را برطرف ننمایند، ایران اقدامات خودش را شروع کند.
ناظران معتقدند این اقدام می‌تواند به معنای بازگشت وضعیت به پیشا برجام باشد و دستاورد‌های دیپلماتیک و حقوقی کشورمان در طول سال‌های گذشته از بین رفته و وضعیت تازه به ضرر تهران تمام شود. در شرایطی که ترامپ به زودی کاخ سفید را ترک خواهد کرد و دولت به دست دموکرات‌های امریکایی خواهد افتاد، این قدم ایران می‌تواند به پیچیده شدن وضعیت بیانجامد.
بایدن اعلام کرده که یکی از برنامه هایش بعد از ورود به کاخ سفید بازگشت به برجام است. او هر چند از باز شدن باب گفتگو بر سر دیگر مسائل با ایران حرف می‌زند، اما انتظار می‌رود که برای به دست اوردن دل متحدان اروپایی و بازگرداندن ایالات متحده به صحنه بین الملل، برای حل مشکلات با ایران مشتاق باشد.
شکست‌های پی در پی ترامپ در شورای امنیت و ناتوانی تیم کاخ سفید در همراه کردن متحدان اروپایی با خود علیه ایران، به عنوان دستاوردی برای کشورمان در تابستان گذشته شناخته می‌شود. به اعتقاد ناظران، جدایی بین امریکا و اروپا بر سر ایران، یکی از مهم‌ترین فواید توافق هسته‌ای بود که مانع از یک دست شدن این دو علیه تهران شد. اما مصوبه مجلس شورای اسلامی، می‌تواند اوضاع را دوباره به گذشته برگرداند و ایران به دلیل خروج از ان پی تی به پیش از توافق هسته‌ای برود.
در سال‌های ابتدایی حضور باراک اوباما درکاخ سفید، دولت دموکرات او توانست با بهانه عدم همکاری ایران درامور هسته‌ای و با سازمان بین المللی انرژی اتمی، تهران را به عنوان کشوری مخل امنیت جهانی معرفی می‌کند. ایران در طول مذاکرات هسته‌ای توانست این شائبه را از خود دور کرده و بی اساس بودن اتهامات را با پذیرش قوانین بین المللی اثبات کند. اما در صورتی که ایران گامی مخالف این رفتار بردارد چه خواهد شد؟
اروپا، چین و روسیه چه خواهند کرد؟
تروئیکای اروپایی هر چند تاکنون نتوانسته به خواسته‌های تهران جامه عمل بپوشاند، اما از حفظ توافق هسته‌ای حمایت می‌کند. آنها به بهانه تحریم‌های ایالات متحده از همکاری‌های اقتصادی با تهران سر باز زده اند و این امر باعث خشم سیاستمداران کشورمان شده است. اما در عین حال حمایت آنها از تهران در قبال دولت ترامپ و در مجامع بین المللی نشان داد که آنها بیشتر از انچه متحدی برای واشنگتن باشند، خود را با ایران در یک جبهه می‌بینند.
دولت بایدن که کمتر از دو ماه دیگر کارخود را آغاز خواهد کرد، به سرعت دست دوستی دوباره خود را به سوی اروپائی‌ها دراز می‌کند تا روابط آسیب دیده در طول دوره ترامپ را ترمیم کند. در این مسیر به نظر می‌رسد که کشور‌های اروپائی به دنبال راهی خواهند بود تا هرچه سریع‌تر مشکلات برجام را حل و فصل کنند. اما درصورتی که مصوبه مجلس اجرایی شود، اوضاع می‌تواند به سرعت تغییر کند و واشنگتن به اجماعی علیه ایران دست یابد. چرا که موضوع هسته‌ای برای تروئیکای اروپایی و همچنین چین و روسیه، از اهمیت ویژه برخوردار است. آنها به توافق با ایران به چشم یک بازدارنده نگاه می‌کنند و در صورتی که مصوبه اجرایی شود، دیگر دلیلی برای حمایت از آن نخواهند داشت.
از سوی دیگر ناظران می‌گویند دراین فرصت یک ماهه، اروپا نمی‌تواند برجام را اجرا و تحریم‌ها را برطرف کند. آنها چنین ابزاری را برای بازگرداندن اوضاع به پیش از خروج ترامپ از توافق، ندارند. در چنین وضعیتی بار دیگر کار ایران و ۵+۱ به شورای امنیت کشیده می‌شود و اینبار ایران نخواهد توانست بر روی همکاری مسکو و پکن حساب کند. این دو کشور پروتکل الحاقی و توقف غنی سازی را به عنوان دلیلی برای حمایت از تهران در مجامع بین المللی می‌دانند و در صورت حذف آنها، سوال‌هایی تکرار خواهد شد که دیگر هیچ یک از آنها حاضر به وتو کردن طرح‌های واشنگتن نباشند.
اگر مصوبه مجلس اجرا شود، کشور‌ها مواضع خود را تغییر می‌دهند
علی اکبر فرازی کارشناس مسائل بین الملل در مورد این مصوبه و آثار آن به خبرآنلاین می‌گوید: «از ابتدای خروج ترامپ از برجام، ایران سیستم مشخصی را اعلام کرد و گفت که اگر اعضای برجام بتوانند به تعهداتشان عمل کنند، ایران هم پایبند به برجام است و همین مسیر را ادامه خواهد داد. گذشت زمان ثابت کرد که دیگر اعضا هم توان و خواست اجرای شدن بند‌های مختلف برجام را ندارند؛ لذا ایران در اقدامی اعلام کرد که به تدریج بعضی از فعالیت‌های تصویب شده را اصلاح می‌کند. اما همان زمان هم اعلام کرد که این عمل همیشگی نیست و به نسبت اینکه آنها به تعهدات عمل کنند، راه برای بازگشت هست.»
او افزود: «فضا به تدریج تنگ‌تر شد و اروپا عملا نتوانست کاری کند. اخیرا مجلس شورای اسلامی لایحه‌ای را مطرح کرد که دولت را مکلف می‌کند اگر طرف دیگر به تعهداتش عمل نکند، دولت وضعیت را به فعالیت‌های قبلی برگرداند. دولت تمایل ندارد اینکار را انجام دهد، اما اگر تبدیل به قانون شود، باید آن را اجرایی کند. ما امیدواریم که طرف دیگر برجام منطقی با قضیه برخورد کنند و فشاری که بر روی ایران است را برداشته تا ایران از منافع برجام برخوردار شود. اگر در فضای عادی دو طرف گفتگو کنند. همه طرف‌ها باید محافظت کنند که مخالفین برجام به هدفشان نرسند. مخالفین اسراییلی‌ها و کشور‌های عربی مثل عربستان هستند که مایل نیستند توافق به نتیجه برسد. باید امیدوار بود که مذاکرات با وجود این موضوعات به نتیجه برسد چرا که موفقیت برجام به صلح و امنیت در جهان و ثبات در منطقه کمک می‌کند.»
او در پاسخ به اینکه آیا اروپائی‌ها قادر به حل و فصل این موضوع در فرصت یک ماهه‌ای که مجلس تعیین کرده هستند یا نه، گفت: «دو چیز قطعی و روشن است. یک اینکه اروپا توان بیش از این را ندارد و ثابت شده. از روزی که ترامپ از برجام بیرون رفت آنها گفتار درمانی کردند. دومین مساله که قطعی است این است که اروپا قطعا نمی‌خواهد که برجام به شکست برسد. ما باید بدانیم که با آمدن بایدن مذاکرات برمیگردندند یا نه. چون اگر برگردند که اروپائی‌ها می‌توانند نقش پررنگ تری بازی کنند. ترور شهید فخری زاده یکی از اهدافش این بود که دولت جدید آمریکا را درخصوص گفتگو با ایران محدود کند و دستش را برای مذاکرات ببندد. تیم بایدن باید از این کارشکنی‌های اسراییلی‌ها و سعودی‌ها به عنوان کسانی که متحدان واشنگتن هستند، جلوگیری کند و این بر گردن همه طرفهاست که اجازه ندهند که کارشکنی‌ها به نتیجه برسد.»
فرازی تاکید کرد: «اگر ایران بر اساس مصوبه مجلس مجبور شود از ان پی تی خارج شود، خیلی از کشور‌ها ازجمله چین و روسیه مواضع فعلی را نخواهند داشت. اما قطعا مواضع را تغییر می‌دهند. من امیدوارم که این عقلانیت در همه طرفین باشد که همه تلاش خود را برای حفظ برجام بگذارند. از سوی دیگر ایران باید تلاش کند تا فشار‌های بین المللی روی اسراییل را بیشتر کند تا بر سر راه برجام کارشکنی نکند. بهتر است که تمرکز بر روی چنین اقداماتی باشد.»
منبع: خبرآنلاین
