تصاویری از یک اثر باستانی
سنگ‌نگاره جنجالی ساسانی چگونه به لندن قاچاق شده است؟
ایسنا نوشت: مکاتبات انجام‌شده برای استرداد سنگ‌نگاره ساسانیِ توقیف‌شده در انگلیس، خبر می‌دهد که این اثر باستانی ایران از امارات به لندن قاچاق شده است.
پیگیری‌های از منابع آگاه و مطلع بیانگر آن است که سنگ‌نگاره ساسانی از آب‌های جنوب غیرقانونی به امارات قاچاق شده و سپس از آنجا به بریتانیا انتقال پیدا کرده است.
این نقش‌برجسته در سال ۲۰۱۶ در فرودگاه استانستد لندن به شکلی تصادفی، از بار یک هواپیمای مسافربری کشف می‌شود؛ ماموران گشت مرزی بریتانیا آن‌طور که رزونامه گاردین گزارش کرده است، به بسته‌بندی شلخته این شیء که اندازه‌ای بیش از یک متر داشته، مشکوک می‌شوند و آن را ضبط می‌کنند و پس از بررسی‌های اولیه، این شیء را به موزه بریتانیا تحویل می‌دهند.
حالا پس از گذشت حدود هفت سال از مسکوت گذاشته شدن ماجرا، همزمان با به نمایش گذاشتن این نقش‌برجسته در موزه بریتانیا، جان سیمپسون ـ متصدی ارشد و باستان‌شناس بخش خاورمیانه موزه بریتانیا ـ در مصاحبه‌ای با روزنامه گاردین، جزئیات کشف و ضبط نقش برجسته ساسانی قاچاق‌شده را برملا کرده است.
طبق توضیحاتی هم که مرتضی ادیب‌زاده ـ مدیرکل موزه‌های کشور ـ به رسانه‌ها داده است مکاتبات غیررسمی درباره کشف و ضبط این سنگ‌نگاره، از سوی موزه بریتانیا با مدیر موزه ملی ایران از اواسط سال ۲۰۱۶ آغاز شده و پس از آن بوده که پیگیری‌های حقوقی و مکاتبات رسمی انجام شده است. به نظر می‌رسد سوای فرایند زمان‌بر پیگیری‌های حقوقی برای استرداد، ملاحظات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پرونده‌های استرداد، مانع از اطلاع‌رسانی به‌موقع شده است.
طبق آنچه به ایسنا گفته شده است، در مکاتباتی که وزارت امور خارجه کشورمان برای پیگیری بازگشت این سنگ‌نگاره به ایران داشته، فعلا مشخص است که نقش‌برجسته ساسانی از مرزهای جنوبی، از راه دریا و به احتمال زیاد با استفاده از لنج به امارات قاچاق شده و از آنجا هوایی به اروپا و لندن فرستاده شده است.
براساس مکاتباتی که تا کنون صورت گرفته و با توجه به اظهارنظر کارشناسان موزه بریتانیا که این سنگ‌نگاره را بررسی کرده‌اند، محل برداشت و جداسازی این سنگ‌نگاره، زمان سرقت و خروج آن از کشور و همچنین مشخصات فرستنده پس از گذشت حدود هفت سال از توقیف این نقش‌َبرجسته در بریتانیا هنوز مشخص نشده است. طبق اظهارات ادیب‌زاده ـ مدیرکل موزه‌هاـ و مسؤولان موزه بریتانیا، این پرونده توسط اینترپل و آژانس ملی جرم و جنایت بررسی شده، اما تاکنون شخصی در ارتباط با این موضوع دستگیر نشده است.
همچنین گفته می‌شود این سنگ‌نگاره به احتمال زیاد از محوطه‌های ساسانی که تا کنون در ایران شناسایی شده‌اند سرقت نشده و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم تا کنون از چنین سرقی گزارشی دریافت نکرده است. با این حال، متصدی ارشد و باستان‌شناس بخش خاورمیانه موزه بریتانیا این احتمال را مطرح کرده که «این نقش‌برجسته از یک صخره در شیراز کنده شده باشد».
این سنگ‌نگاره هیچ نوشته و یا کتیبه‌ای ندارد، بنابراین برای باستان‌شناسان موزه بریتانیا سخت بوده که جزئیات بیشتری از این حجاری را شناسایی کنند. با این حال، لباس و سرپوش مرد حجاری‌شده باستان‌شناسان را به این تشخیص رسانده که این نقش‌برجسته فردی با رتبه بالا بوده که ژست سلام و ادای احترام او، از ویژگی‌های هنر ساسانی است.
با این وجود، پیش از آن‌که عکس‌ها و فیلم‌های واضح‌تری از این نقش‌برجسته منتشر شود، برخی باستان‌شناسان در اصالت این اثر شبهه‌هایی وارد کردند، به ویژه آن‌که ابعاد و فرم قاب این اثر را متفاوت از تمام نقش‌برجسته‌های ساسانی شناسایی‌شدۀ تا کنون یافته بودند. با این حال، بنابر اظهارات متولیان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، برای اصالت‌سنجی و روشن شدن برخی زوایای تاریک این پرونده، لازم است این سنگ‌نگاره به ایران برگردد تا جزئیات آن از سوی پژوهشگران و باستان‌شناسان دقیق‌تر بررسی شود.
سنگ‌نگاره ساسانی طبق آنچه کاردار ایران در انگلیس نیز تایید کرده است پس از سه ماه نمایش در موزه بریتانیا به ایران بازگردانده می‌شود. نمایش این نقش‌برجسته هم‌اکنون در موزه بریتانیا آغاز شده است.
