35 سالگی انقلاب و عصر اعتدال
غلامعلی دهقان
واقعیت این است که نظام جمهوری اسلامی ایران طی 35 سال گذشته ادوار گوناگونی را پشت سر گذاشته است. درباره این ادوار و همچنین عصر جدید اعتدال نکات زیر قابل توجه است:
1- نخستین دوره از ادوار انقلاب 35 ساله ایران را می‌توان عصر استقرار نظام جمهوری اسلامی دانست، عصری که آغاز آن بهمن 1357 و پایان آن را می‌توان اتمام جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در سال 1367 معرفی کرد. دوره‌ای که شروع آن توأم با تأسیس نظام جمهوری اسلامی و پایانش همراه با تثبیت این نظام بود. در این دوره فداکاری‌ها و جانفشانی‌های ملت ایران توانست نظام سیاسی جدیدی را در ایران مستقر کند که حاصل سال‌ها مبارزه برای ایجاد آن بود. مشروعیت این نظام برخاسته از باورهای دینی و ملی ایرانیان و مقبولیت آن ناشی از حمایت آحاد ملت ایران بود. وفاق ملی ایرانیان در قضیه دفع تجاوز رژیم بعثی عراق و تحمل سختی‌های ناشی از 8 سال جنگ و همچنین رهبری کاریزمای رهبر فقید انقلاب امام خمینی(ره) از مهمترین ویژگی‌های این دوره است.
2- پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آغاز عصر جدیدی بود که می‌توان آن را عصر سازندگی و بازسازی خرابی‌های ناشی از جنگ معرفی کرد. این دوره مصادف با ریاست جمهوری آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی یکی از شخصیت‌های متنفذ نظام و انقلاب بود. عصری که دولت هاشمی رفسنجانی موفق شد خرابی‌های ناشی از جنگ 8 ساله را ترمیم و زیرساخت‌های اقتصادی کشور را مستحکم کند. دولت در این دوره توانست در یک تعامل سازنده با جهان و با اتخاذ سیاست «دشمن‌تراشی نکنیم» منافع ملی را به خوبی پیگیری کند.
3- با برگزاری انتخابات دوم 1376 دوره جدیدی در تاریخ انقلاب و نظام شکل گرفت که می‌توان آن را عصر اصلاحات سیاسی معرفی کرد. در این دوره 8 ساله دولت سیدمحمد خاتمی تلاش کرد با ملی کردن اطلاعات، عرصه سیاسی کشور را هر چه بیشتر شفاف کند. یکی از موفقیت‌های بزرگ این دوره کشف ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای بود که عده‌ای سرخود در یک نهاد قانونی کشور آن را انجام می‌دادند. این دوره به جهت رادیکالیزم تندروهای دو جناح عمده کشور نتوانست به تمامی اهداف خود در زمینه اصلاحات سیاسی دست پیدا کند؛ با این وجود مدیریت عقلانی در این دوره توانست با طرح گفت‌و‌گوی تمدن‌ها پروژه تنش‌زدایی را در سطح جهانی به خوبی به پیش ببرد و مانع بهانه‌جویی‌های احتمالی برای حمله به ایران شود، همچنین رشد اقتصادی کشور در این دوره قابل توجه بود.
4- با به قدرت رسیدن محمود احمدی‌نژاد در سال 1384 عصر جدید دیگری در حیات جمهوری اسلامی شروع شد. مهمترین شاخص‌های این دوره را می‌توان نگاه آرمانی صرف و محض بدون دیدن واقعیت‌های داخلی و خارجی برشمرد. این حضور خود را در مصادیقی همچون طرح موضوع هولوکاست و عاملان حادثه 11 سپتامبر در سیاست خارجی و طرح شعار نفت بر سر سفره‌ها در سیاست داخلی نشان داد. همچنین بی‌توجهی به قطعنامه‌های سازمان ملل و جدی نگرفتن موضوع تحریم کشورهای غربی نمونه‌های دیگری در راستای ندیدن واقعیت‌های جهانی بود. فرجام توازن نداشتن آرمان‌ها و واقعیت‌ها در دو سال آخر ریاست جمهوری احمدی‌نژاد خود را به خوبی نشان داد؛ کاهش ارزش پول ملی، عدم خرید نفت از سوی کشورهای خریدار و کاهش جدی تولید آن در داخل، افزایش تورم و در مجموع بی‌اعتمادی مردم به دولت و بازتولید شکاف دولت - مردم از دستاوردهای این دوره بود.
5- مشخص شدن نتیجه انتخابات 24 خرداد 1392 این پیام را با خود داشت که مردم به شخصیتی اقبال کرده که نماد تفکر اعتدال‌گرایی است و مصداق گفتمان اعتدال است؛ عصری که با رئیس‌جمهوری شدن حسن روحانی شروع شده را می‌توان عصر اعتدال نامید. مهمترین شاخص اصلی این گفتمان را می‌توان توازن میان آرمان‌های انقلاب با واقعیت‌های جامعه ایرانی و جامعه جهانی معرفی کرد. بر طبل آرمان‌ها کوبیدن و توجه نکردن به واقعیت‌ها فرجامی بهتر از دوره رئیس‌جمهوری احمدی‌نژاد نخواهد داشت. رویکرد اعتدالی در سیاست خارجی علاوه بر پارامتر عزت دو پارامتر حکمت و مصلحت را هم مورد توجه قرار می‌دهد که تحقق عینی این قضیه را در توافقنامه ژنو در قضیه هسته‌ای شاهد بودیم، استفاده از نظر کارشناسان در مقوله اقتصاد کشور، توجه به رویکرد علمی در این زمینه و استفاده از دستاوردهای بشری در این موضوع و همچنین اجازه فعالیت به تمامی جریان‌های فکری- سیاسی درون نظام بدون تنگ‌نظری که خواهان رشد و تعالی کشور هستند، در زمینه سیاست داخلی و حضور تمامی آن‌ها در یک رقابت منصفانه برای رسیدن به قدرت، از دیگر رویکرد اعتدالی در عرصه اقتصاد و سیاست داخلی است. همچنین ارزش قا ئل شدن برای اهالی فرهنگ و هنر و تأکید بر استراتژی جذب حداکثری و دفع حداقلی در موضوع فرهنگ و هنر نسبت به هنرمندان و نویسندگان و کارهای هنری و جلوگیری از تنگ‌نظری و برداشت‌های شخصی در موضوع مهم فرهنگ کشور می‌تواند نگاه اعتدالی را نسبت به این موضوع نشان دهد. واقعیت این است در عرصه جدید گفتمان اعتدال از حاشیه‌نشینی بیرون آمده و با توازن آرمان‌ها و واقعیت‌ها می‌رود که گفتمان اصلی انقلاب و نظام شود.
منبع: روزنامه ایران
