روزهای بیم و امید میدان و دیپلماسی | نفت کلید جهش و گشایش می‌شود
بی تعارف و بدون مسامحه باید گفت که دوران فترت و خمودگی در ابر صنعت راهبردی نفت و گاز در اقتصاد ایران از حد متعارف فزونی گرفته و موسم تحول و تغییر و بازگشت به دوران اوج این صنعت مادر در نقطه کانونی و موتور محرک اقتصاد ایران فرا رسیده است.
به گزارش خرداد؛ در اقتصاد ایران اگر هیچ چیز سرجایش نباشد اما حوزه نفت و گاز بر مدار استحکام و دوام و استقرار و پیشرفت قرار داشته باشد، می‌توان چشم انتظار تغییر و تحول و پویایی و کارآمدی در وجوه و سکنات مختلف و متکثر زندگی و معیشت ایرانیان را چشم انتظار بود و کشور را در مسیر توسعه پایدار به نظاره نشست، فرصت و ظرفیتی که معلوم نیست اگر پیرامون آن اهمال و سستی صورت گیرد، در آینده بتوان جوابگوی فرصت های از دست رفته بود.
به گزارش خرداد؛ در اقتصاد ایران اگر هیچ چیز سرجایش نباشد اما حوزه نفت و گاز بر مدار استحکام و دوام و استقرار و پیشرفت قرار داشته باشد، می‌توان چشم انتظار تغییر و تحول و پویایی و کارآمدی در وجوه و سکنات مختلف و متکثر زندگی و معیشت ایرانیان را چشم انتظار بود و کشور را در مسیر توسعه پایدار به نظاره نشست، فرصت و ظرفیتی که معلوم نیست اگر پیرامون آن اهمال و سستی صورت گیرد، در آینده بتوان جوابگوی فرصت های از دست رفته بود.
فارغ از اینکه با نزدیکی به روزهای داغ و پرحرارت فصل اول سال، در عرصه میدانی و حوزه عملیاتی استخراج و تولید نفت در میادین خشکی و دریایی، روندهای روتین عملیاتی با چه مصائب و سختی های روزمره و طاقت فرسایی روبرو است، چالش اصلی و کلان تولید و استخراج از ذخایر و منابع هیدروکربوری در سراسر ایران از میادین مشترک تا دیگر میادین داخلی، چالش فرصت و زمان بهره برداری و عمر مخازنی است که طول عمر مفید آنان تا پنجره طلایی استخراج و اکتشاف انرژی های فسیلی چیزی بیش از ٣٠ تا ٣۵ سال ارزیابی نمی‌شود.
از طرف دیگر در طول سال‌های اخیر بواسطه تحریم های ظالمانه و فشارهای هنگفت بر گُرده صنعت نفت ایران با فقدان تکنولوژی و فناوری روز، روند استحصال و احیای میادین با کندی روبرو بوده و آنگونه که باید و شاید موفق به بهره مندی و بهره‌وری در میادین داخلی و مشترک نشده‌ایم و به اذعان کارشناسان اگر روند برداشت از مخازن و ضریب تولید به همین منوال چند سال گذشته باشد در میادین مشترک نه تنها جبران عقب ماندگی از شرکای همسایه نخواهیم شد که بسیاری از ذخایر مخازن نفت و گاز استحصال نشده برای همیشه در لایه های زیرزمینی و اعماق زمین ابتر و بلااستفاده خواهد ماند و انتفاع و سودآوری برای مردمان این خطه زرخیز و برخوردار از مواهب خدادادی نخواهد داشت، نکته ای که البته قابل جبران است و با جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و بازنمایی فرصت های سرمایه‌گذاری و تسهیل و تضمین روندهای جاری و ساری و استعداد و ظرفیت های بالقوه و پتانسیل های بکر در حوزه بالادست نفت و گاز، پیش روی سرمایه گذاران، قابلیت تجدید، پویایی و ایجاد تحرک را دارا و برخوردار است و بیش و پیش از هر گزاره و گزینه‌ای نیازمند عزم ملی و ایجاد بلوغ و و آگاهی جمعی نسبت به این مقوله مهم و راهبردی در افکار عمومی است.
احیای سرمایه ملی مسئله اصلی چیست؟
بنابر آمارهای جهانی و بین المللی پیرامون ذخایر بالقوه مکشوفه در نفت و گاز جهان، جمهوری اسلامی ایران در مجموع ذخایر و منابع هیدروکربوری در رتبه اول جهان قراردارد؛ اما نکته آنست که آیا صرف وجود این منابع عظیم و ذخایر راهبردی کفایت کرده و می‌تواند کشور را بر مدار توسعه و پیشرفت متوازن و فراگیر قرار داده و کیفیت زندگی عموم مردم و ساختار حکمرانی را ارتقا و غنا ببخشد؟ شاید در جواب باید به این مثل های عامیانه اشاره کرد که «داشتم؛ داشتم ملاک نیست، دارم دارم ملاک است» یا «با حلوا حلوا دهن شیرین نمی شود» در واقع می‌توان گفت به عمل کار بر آید به سخن‌دانی نیست.
اینکه ما این ذخایر را داریم اما توانایی برداشت و استفاده از آن را نداریم، مصداق پز عالی و جیب خالی می شود و در میادین مشترک همسایگان گوی سبقت از ما می ربایند و ما تنها نظاره‌گریم و در دیگر میادین و ذخایر این منابع برای همیشه در اعماق زمین باقی مانده و هیچ انتفاعی برای ما حاصل نخواهد شد و مهم آنست که ضریب تولید از میادین و ذخایر به چه میزان است و چگونه می‌توان بهره برداری حداکثری را از آن به عمل آورد.
بوروکراسی هزینه ساز با تجربیات تلخ!
با انعقاد توافق برجام و بازگشایی دریچه فرصت و توسعه پیش روی اقتصاد ایران، همگان انتظار داشتند که بعد از رفع محدودیت های برآمده از تحریم های چند ساله، شاهد جهش سرمایه گذاری و توسعه و پیشرفت به‌خصوص در صنعت نفت این عرصه استراتژیک و سرمایه بر و سود آفرین باشیم؛ اما مع الاسف با فرصت سوزی و چانه زنی های غیر ضروری و چالش افزای داخلی و سیاسی این فرصت به ثمن بخس از کف رفت و دو سال طلایی که می توانست با سیل سرمایه گذاری خارجی دوران طلایی برای صنعت نفت ایران رقم زده و حتی با آمدن ترامپ نیز تضمینی در برابر ماجراجویی او و ایجاد فشار حداکثری ایجاد کند، به هدر رفت و با دعوا و جنجال بر سر مدل جدید قرارداد‌های نفتی این عرصه شاهد هیچ تغییر و تحول و بهره وری برآمده از این فرصت ویژه نشد.
حال که دوباره مذاکرات آغاز شده و با چراغ سبز به سرمایه گذاری طرف آمریکایی به نظر می‌رسد در صورت حصول توافق شاهد حضور سرمایه گذاران خارجی در صنعت نفت ایران باشیم، لازم است با مرور تجربیات گذشته از هم اکنون فکر فردای محتمل باشیم و با اصلاح روندهای بوروکراتیک و تسهیل در شرایط سرمایه گذاری از فرصت های پیش رو نهایت استفاده را به انجام رسانیم و چک توافق محتمل را نقد کرده و برای آن برنامه و راهبرد داشته باشیم نه آنکه بعد از حصول توافق تازه بیاییم و فکر فردا کنیم!
بهره گیری از متخصصان حوزه دیپلماسی نفت
از مذاکره کنندگان ارشد دوران توافق هسته ای ایران و ۵+١ نقل است که هیأت آمریکایی با حضور ۴٠٠ نفر کارشناس و متخصص در حوزه های مختلف و متکثر پای میز مذاکره آمده بود، نشانه‌ای دال بر اینکه آنان متکی به استعدادهای لجستیکی و توانمندی اقتصادی و هژمونی سیاسی و متکی به متحدان خود در برابر طرف ایرانی به پیش نیامده و با لحاظ همه جوانب به کارزار دیپلماسی ورود یافتند، حال بهتر نیست که ما نیز اکنون در دور تازه مذاکرات آنهم در حوزه مهم و راهبردی نفت و انرژی با کارشناسان متخصص در حوزه دیپلماسی نفت بر سر میز مذاکره آمده و از همین آغاز کار نقشه راه مشخص و حرفه‌ای با تمرکز به این حوزه تخصصی را مد نظر قرار دهیم و از ظرفیت های موجود داخلی برای تسهیل روند داد و ستد مذاکراتی بهره بگیریم و از کارشناسان فن و مشرف به حوزه های تخصصی در کنار دیپلمات ها و مباحث ژئوپلتیکی آنان در حوزه ژئواکونومیک بهره بگیریم؟
در نهایت باید گفت در روزهای بیم و امید و در سپهر چند پهلوی گرداگرد حوزه انرژی ایران در سطوح داخلی و خارجی و حوزه های مختلف و شقوق متکثر آن، نباید از این بزنگاه تاریخی و فرصت ویژه و ظرفیت های مبتنی بر ابتکار عمل به سادگی گذشت و باید در میدان و دیپلماسی نفت با برنامه و استراتژی هوشمند و حساب شده پیش رفت تا حداکثر انتفاع در راستای منافع ملی و خیر جمعی رقم خورد
